5- mavzu. Apoptoz Reja

Apoptoz jarayoni boshqarilishi izdan chiqishi bilan bog‘liq kasalliklar
Organizmda apoptoz jarayoni hujayralarning me’yoriy boshqarilishi, gomeostazi
ta’minlanishida muhim ahamiyatga ega hisoblanib, hujayralarning to‘qimalarda doimiy sonda
bo‘lishi, ularning differensiatsiyasi va patologik holatlarda, jarohatlanishlar davomida tartibga keltirilishini ta’minlaydi. So‘zsiz ravishda, organizm to‘qimalari hujayralarida apoptoz jarayonining meyoriy amalga oshishi buzilish bevosita turli xil kasalliklarga olib keladi, bunda ushbu tizim buzilishlari hujayralar hayotchanligining turli xil qismlarida zararlanish va nobud bo‘lish qiymatini salbiy yo‘nalishda borishiga olib keladi.
Bir qator patologiyalar patogenezi davomida apoptoz jarayoni darajasida sodir bo‘luvchi o‘zgarishlar asosiy o‘rinda turadi. Masalan, apoptoz jarayoni jadalligi susayishi bilan bog‘liq bo‘lgan avtoimmun kasalligida oilaviy holatda namoyon bo‘luvchi autoimmun limfoproliferatsiya sindromi yuz beradi. Ushbu patologiyada Fas etishmovchiligi markaziy o‘rinda turadi. Apoptoz jarayoni buzilish bilan bog‘liq patologiyalarga – revmatoid artrit, Bechet sindromi va qizg‘ish teri sili kabi kasalliklarini ko‘rsatib o‘tish mumkin.
Apoptoz jarayoni faolligining susayishi antiapoptik oqsillar faolligi o‘zgarishlari natijasida kelib chiqishi mumkin. Leykoz va ayrim o‘sma kasalliklarida r₅₃ genida mutatsiya ro‘y berishi aniqlangan. Hujayralarda bcl-2 va c-myc genlarining haddan ortiq darajada ekspressiyasi natijasida o‘sma transformatsiyasi bilan bog‘liq kasallik kelib chiqishi aniqlangan.
O‘z navbatida, apoptoz jarayoning faolligi ortib ketishi xam hujayralar son miqdorida tanqislik holatiga olib keladi. Bu ko‘rinishda ro‘y beruvchi patologiyalarga tug‘ma nogironlik, quyon lab, bo‘ri jag‘ kabi patologik holatlarni misol sifatida ko‘rsatib o‘tish mumkin. Boshqa bir misol – bu qon tizimi bilan bog‘liq kasalliklar bo‘lib, qon tarkibida hujayra elementlari miqdorining tanqisligi