5- mavzu Tolali materiallarga yakunlovchi pardoz berish texnologiyalari. Reja

Umumiy maqsadda ishlatiladigan yakunlovchi pardoz berilgan gazlamaning 
sifati faqat uning tashqi ko‘rinishi bilan emas, shu gazlamaning ishlash muddatini 
oshirish bilan ham o‘lchanadi. Bunda gazlamaning ishqalanishga qarshiligi,
yorug‘likka chidamliligi oshishi kerak. Bunday xossa berish uchun gazlamaga 
berilayotgan appretga ma’lum talablar qo‘yiladi. Quyidagi talablar: 
1. Gazlamada yaxshi ushlanib qolishi kerak. 
2. Ishqalanishga, kimyoviy tozalanishga chidamli bo‘lishi kerak. 
Kiyim-kechak uchun ishlatiladigan gazlamalarga yuvilmaydigan appretlar 
ishlatiladi. Kam kir bo‘ladigan materiallar uchun yuvilib ketadigan appretlar 
ishlatiladi. Appretlar bilan ishlov berish quyidagi tarkibda bo‘ladi. 
1. Ishchi eritmasi tayyorlash, ishchi eritmada appretning miqdori 2-5% atrofida 
bo‘ladi. 
2. Gazlamaga appret shimdish (plyusovka). 
3. Quritish. 
Quritilganda appret tarkibidagi sintetik polimer erib gazlamaning tolalari 
orasiga kirib joylashadi. Natijada u gazlamadan ko‘chmaydigan xolatga keladi. 
Appretlar bilan ishlov berish ko‘pincha LZO-180, LAO-120 mashinalari 
yoki boshqa mashinalarda amalga oshishi mumkin. 
Appretlar o‘zining birinchi vazifasini, ya’ni pardoz berish vazifasini 
o‘taydi. Ba’zilari gazlamadan mexanik xususiyatlarini yaxshilasa, ba’zilari 
yomonlashtiradi. Masalan, ba’zi latekslar gazlamaning pishiqligini 20-25% 
oshiradi, ishqalanishga chidamliligini 2-3%gacha oshiradi va ba’zi bir effekt 
gazlama yuvilgandan keyin ham saqlanadi- 20-25 marta yuvilgandan keyin. 
Ba’zi vaqtda bo‘yalgan gazlamalarga yakunlovchi pardoz berganda appret 
tarkibiga DSU, DSM preparatlari qo‘shiladi. Bunda yuqoridagi xususiyatlar bilan
bir qatorda gazlamadagi bo‘yoqlar mustaxkamligi ham ortadi. Yuvilib 
ketmaydigan appretlar sifatida ko‘pincha sintetik smola hosil qiluvchi polimerlar 
ishlatiladi. Bunday maqsadda ko‘pincha glikozin, karbamol kabi moddalar 
ishlatiladi. 

---