5 amaliy mashg’ulot

Reaksiyaning tezligi deb, reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyasining vaqt birligi ichida o’zgarishi.

Reaksiya tezligiga ta’sir etuvchi asosiy omillar:

Har qanday reaksiyaning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalarning tabiatiga, konsentratsiyasiga, temperatura va katalizatorga bog’liq.

Kimyoviy reaksiya tezligining konsentratsiyaga bog’liqligi:

Reaksiya tezligining reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyaga bog’liqligini o’rganish massalar ta’siri qonunining kashf etilishiga (1867) sabab bo’ldi. Bu qonun Guldberg va Vaagelar tomonidan kashf etilgan bo’lib, quyidagicha ifoda­lanadi: “O’zgarmas temperaturada kimyoviy reaksiyalarning tezligi reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyalarining ko’paytmasiga to’g’ri proporsionaldir”.

Agar reaksiya tenglamasida stexiometrik koeffitsientlar bo’lsa, ular hisobga olinadi va daraja ko’rsatgichida yoziladi:

Umumiy ko’rinishda yozilgan quyidagi reaksiya tenglamasi uchun

nA + mB = pC + dD

Massalar ta’siri qonuniga asosan reaksiya tezligi quyidagicha ifodalaniladi:

V = KCⁿ_A +^. Cⁿ_B yoki V= K[A]^{n .} [B]^m

C_A va S_B lar - A va V moddalarning ayni vaqtdagi molyar konsentratsiyalari, mol/l;

n va m lar reaksiyaga kirishayotgan moddalarning stexiometrik koeffitsientlari, K - reaksiyaning tezlik konstantasi.