5-Maruza. Asfalt-beton Umumiy tushuncha

Avtomobil yo'llari yuzasining sifatli bo'lishini ta'minlash.
Avtomobil yo'llari уа ularning ayrim bo'laklari transport harakatidagi avariyalarning sodir bo'lishiga asosiy sabab bo'lishi mumkin. Olim уа mutaxassislar уо'l yuzasi bilan avtomobil g'ildiragi orasidagi bog'lanishning eng samarali usullarini topish uchtln keng miqyosda ilmiy-amaliy ishlarni olib bormoqdalar. Bunday izlanishlar natijasida avtomobil bilan yo'llarning o'zaro bug'liqlik '/a qonuniyatlari ishlab chiqilgan. Bunday qonuniyatlaг asosida yo'llarning sifatini уз:хshiiаsh, aniq hisobIashlar natijasid,'aniq!angan уо'! quri!ishibop ashyo!ar tarkibini qo'llash kabi та'!иmotlarni bo'!ajak уо'! quruvchi mukamma! bi!ishi kerak. Ushbu ko'rsatma!arga ата! qi!ib quri!gan уо'llаг transport harakati xavfsiz!igini ta'min!ashda katta ahamiyat kasb etadi. Statistik та'!иmotlar shuni ko'rsatadiki, quri!gan уо'! yuzasining sifati III-V texnik toifada bo'!sa, avtoha!okatlar 40-50%, yuqori toifa!i yo'llarda esa avtomobil g'i!diragi Ы!ап уо'! qoplamasi orasidagi tish!ashish yomon!igi natijasida ha!okat!ar 60-70% ni tashki! etmoqda.


Eski asfalt-betonni ishlatish (Regeneratsiya)
Xalq xo'jaligini rivojlantirishda, ayniqsa, qurilish sanoatida ikkilamchi ashyolar va chiqindilar salmog'i ortib bormoqda. Olimlarimiz tomonidan bular asosida yangi va samarali qurilish ashyolari ishlab chiqarishga doir takliflar berilmoqda. Ikkilamchi ashyolardan biri yillar dayomida shahar Уа qishloq yo'lIaridagi qayta ta'mirlar jarayonida ustma-ust qatlam bo'lib qolayotgan eski asfalt-betonlardir. Уо'l qurilishida eskirgan, buzilgan asfaltbeton ustiga yangisi yotqiziladi. Natijada, уо'l qatlamining qalinligi, ayniqsa, shahar ko'chalarida 40-50 sm gacha ko'tarilib ketadi. Yo'llarni ta'mirlaganda eski asfalt-beton qatlam shilib olinib, ko'cha chekkasiga uyib qo'yilar уа chiqindi sifatida tashlanar edi. Shunday davrlar bo'lganki, Toshkent shahrining o'zidan bir yilda 4-60 tonna eski asfalt-beton chiqindi sifatida chiqarib tashlangan. Vaholanki, eskirgan asfalt-betonni qayta ishlab, уапа yo'lga yotqizilsa, 28-40 ming tonna tabiiy tosh, 2,l-2,6 ming tonna Ышm tejalgan bo'lardi.
Qayta ishlash texnologiyasiga kerak bo'lgan, eskirgan asfaltbeton yuqori chastotali elektr maydoni yoki gaz vositasida qizdiriladi, shu yerning o'zida erib yumshagan qatlam shilib olinadi, unga kerakli miqdorda qo 'shimcha bitum qo'shib qorishtiriladi, keyin asfalt-beton qorishma qaytadan yo'lga yotqizilib zichlanadi.
Asfalt-betonni regeneratsiya qilish usullari ichida yuqori chastotali elektr maydoni bilал qizdirish iqtisodiy tomondan eng samarali deb topilgan. Chunki, ushbu usulga ko'ra, issiqlik energiyasi asfalt-beton qatlamining g'oyaklari ichidagi namlik Уа suvning qizishi hisobiga hosil bo'ladi. УШаг davomida eskirgan аsfаlt-Ьеtол tarkibidagi mayda Уа yirik to'ldirgichlar undagi bog'lovchi bitumni o'ziga singdirish hisobiga sirti faollashgan mineral toshga aylanadi. Вundау to'ldirgichlar qaytadan tаууогlапаdigал asfalt-beton qorishma uchun eng sifatli hisobIanadi. Eskirgan asfalt-betonni ishlatish texnologiyasini yaratishdan ayval, uning xossalari tajribaxona sharoitida obdon o'rganiladi. Uzoq yil\ar ishlatilgan (l5 уа 40 yi\lik) asfalt-betondan silindr паmипаlаг o'yib olinadi. Undagi bitum, mayda hamda yirik to'ldirgichlar ajratiladi уа sinaladi. Davlat standartlariga ko'ra, уо'IЬор asfalt-beton qatlamining mustahkam Уа chidamli holda saqlanishi o'rta hisobda l0-l3 yilni tashkil etadi. Shu dayr ichida asfalt-beton o'zining kerakli og'irligini l0-20% ga yo'qotadi