5-маъруза. Классик иқтисодий мактабнинг ривожланиши а. Смит мануфактура даврининг иқтисодчи-назариётчиси

бўлган таъсири тўғрисидаги тажриба» номли памфлетида синфларнинг иқтисодий 
муносабатлари ва капитализм ривожланиш назарияси қисқа, аммо лўнда тарзда баён 
этилган. Унинг асосий хулосалари қуйидагилардан иборат: агар иқтисодиёт ривожи ўз 
ҳолига қўйилса, аҳолининг ўсиши ва кам унумдор ерларга ишлов беришга ўтилиши 
туфайли қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг баҳоси ошиб боради. Бунинг барча фойдаси 
ер эгалари бўлган лендлордларга ўтади. Ваҳоланки капиталга бўлган фойда нормаси 
пасаяди. Бундан эса ишчилар ҳам зиён кўради, чунки уларнинг меҳнатига талаб пасайиб 
боради. Хўш, бу тенденциянинг олдини олиш мумкинми? Хусусан, хориждан арзон дон 
импорт қилиш керак, демак, бундан «Нон қонунлари»ни бекор қилиш керак деган хулоса 
чиқарилади (Англияда нон ва донга юқори баҳо қўйган махсус қонун бор эди, уни «Нон 
қонунлари» деб аталарди, бу қонунлар 1830 йилда тўла бекор қилинди). Рикардо парламент 
аъзоси сифатида доим эркин савдо учун кўраш олиб борди. Тарих бу ғоянинг тўғрилигини 
амалда исботлади.