5-Ma’ruza: Sanoat va xo‘jalik yo‘llari

Xo‘jalik yo‘llari va ularga qo‘yilgan talablar 
Ichki xo„jalik yo„li - ichki xo„jalik avtomobil yo„li, ijara xo„jaliklari va fermer 
xo„jaliklarining ichki xo„jalik avtomobil yo„llari. 
Ijara xo„jaliklari va fermer xo„jaliklarining ichki xo„jalik yo„li - ijara xo„jaligi 
va fermer xo„jaligidagi yo„l. Markaziy ko„rg„onni bo„linmalar, chorvachilik 
majmualari, fermalar, dala shiyponlari, mahsulotlarni tayyorlash, saqlash va 
birlamchi qayta ishlash korxonalari bilan, shuningdek bu korxonalarni o„zaro va 
umum tarmoq bilan bog„laydi. 
Xo„jalik yo„llarini loyihalashda yuk tashish hajmini aniqlashda ikkala harakat 
yo„nalishi bo„yicha harakat miqdorini (kelajakda kuzatiladigan harakat miqdori 15 
yilga) “tig„iz vaqt”da aniqlash va bunda xo„jaliklarni rivojlanish bosh rejalaridan 
kelib chiqish maqsadga muvofiq bo„ladi. Bunda quyidagilarga e‟tibor qaratish 
lozim:
- har qaysi yo„lga bog„lanuvchi ishlab chiqarish ob‟ektlari va yuk hosil qiluvchi va 
yuklarni taqsimlovchi maydonlarga; 
- chorvachilik komplekslari unumdorligi yoki quvvati, parandachilik fabrikalari, 
fermalar, issiqxonalar va boshqa qishloq xo„jaligi ob‟ektlariga; 
- ishlov beriladigan maydonlar, ekinlarni yaxshilash va qishloq xo„jalik 
hosildorligini oshirish va b. 
Xo„jalik yo„llari va uning ba‟zi bir bo„laklari bog„dorchilik, uzumchilik, 
qishloq xo„jalik ekinlari ekilgan joylardan, qishloq xo„jalik korxonalari va 
tashkilotlari joylashuv o„rini hisobga olgan holda bo„lishi kerak.
Xo‘jalik yo‘llarining elementlari 
8 jadval
Xo„jalik yo„llari ahamiyati 
YUk tashish 
hisobiy hajmi, 
ming tn netto, 
tig„iz vaqtlarda 
Yo„l toifassi 
Xo„jalik 
markazlarini, 
qishloq 
xo„jalik 
korxonalarini, 
chorvachilik 
komplekslarini, 
fermalarni, boshqa qishloq xo„jalik mahsulotlarini 
tayyorlash ob‟ektlarini va boshqa ob‟ektlarni ishlab 
chiqish bog„lovchi yo„llar.
10 tn dan ko„p.
10 tn gacha.
I-s 
II-s
Ba‟zi bir alohida qishloq xo„jalik ekinlari yoki 
ularni tashkil qiluvchilariga transport xizmatini 
ko„rsatuvchi yordamchi dala yo„llari.
- 
III-s
Hisobiy tezliklar. Xo„jalik yo„llarini ko„ndalang va bo„ylama kesimlari, reja 
elementlarini loyihalash uchun transport vositalari hisobiy tezligi quyidagi 
jadvaldan tanlanadi.
9 jadval 
Yo„l toifasi 
Hisobiy harakat tezligi, km/soat 
Asosiy 
Yo„l bo„laklarida ruxsat etarli 

---

Murakkab
Juda murakkab
I-s
70
60
40
II-c
60
40
30
III-c
40
30
20
 
I-c va II-s xo„jalik yo„llarida reja va bo„ylama kesim elementlarini 
quyidagicha qabul qilish lozim: 
- bo„ylama qiyalik 40‰ gacha; ko„rinish masofasi 175 m dan, qarama qarshiga 
nisbatan 350 m dan kam emas; rejadagi egri radiusi 1500 m; bo„ylama kesimdagi 
egrilik radiusi botiqda 2500 m, qabariqda 5000 m;
I-c i II-c toifali yo„llar uchun joy sharoiti bo„yicha yuqoridagi o„lchamlarni qabul 
qilish iqtisodiy maqsadga muvofiq bo„lmasa, u holda 7 jadvaldagi keltirilgan 
ma‟lumotlarni qabul qilishga III-s toifali yo„lga ham ruxsat etiladi.
10 jadval.
Reja va bo„ylama kesim o„lchamlari
Hisobiy tezlik km/soat bo„lganda o„lchamlar 
qiymati
70 
60 
40 
30 
20 
Eng katta bo„ylama qiyalik, ‰ 
60 
70 
80 
90 
90 
Hisobiy ko„rinish masofasi, m: 
Yo„l ustki yuzasiga nisbatan; 
100 
75 
50 
40 
25 
Qarshidagi avtomobilga nisbatan; 
200 
150 
100 
80 
50 
Egri eng kichik radiusi, m: Rejada;
200 
150 
80 
80 
80 
Bo„ylama kesimda: Botiq
4000 
2500 
1000 
600 
400 
Qabariq
2500 
2000 
1000 
600 
400 
Botiq murakkab sharoitlarda.
800 
600 
300 
200 
100 
Tog„li va tog„ oldi murakkab joylaridan o„tgan xo„jalik yo„llarida eng katta 
bo„ylama qiyalik 7-jadvalda keltirilganidan 20‰ ga oshirishga, juda murakkab 
joylarda 30‰ ga oshirishga, rejadagi egrilik radiusini 15 m ga kamaytirishga ruxsat 
etiladi.
Rejadagi egrilikda o„tuvchi egrilikni I-s va II-s toifali yo„llarda egrilik radiusi 
500 m dan kam bo„lganda, III-s toifali yo„llarda 300 m dan kam bo„lganda 
loyihalash nazarda tutiladi. 
O„tuvchi egrilik eng kichik uzunligi quyidagi 8-jadvalga asosan qabul 
qilinadi:
11
-jadval
Rejadagi egrilik 
elementlari 
Rejadagi egrilik elementlari qiymatlari, m 
Radius 
15 30 60 80 100 150 200 250 300 400
500
O„tuvchi egri 
uzunligi 
20 30 40 45 50
60
70
80
70
60
50
Xo„jalik yo„llari yo„l poyi va qatnov qismi ko„ndalang kesimi asosiy 
o„lchamlari 9-jadval asosida qabul qilinadi:
12-jadval 

---

Ko„ndalang kesim o„lchamlari 
Yo„l toifalari uchun ko„ndalang kesim o„lchamlari 
qiymatlari 
I-c 
II-c 
III-c 
Harakat tasmasi soni 
2 
1 
1 
Harakat tasmasi kengligi, m 
3 
- 
- 
Qatnov qismi kengligi, m 
6 
4,5 
3,5 
Yo„l poyi kengligi, m 
10 
8 
6,5 
Yo„l yoqasi kengligi, m 
2 
1,75 
1,5 
Yo„l 
yoqasini 
mustaxkamlash 
kengligi, m 
0,5 
0,75 
0,5 
60-rasm. Xo„jalik yo„llari 
http://www.sat-rus.ru/sat-1_1.php
 

---

 
61-rasm. Xo„jalik yo„llari ko„ndalang kesimlari
http://www.sat-rus.ru/sat-
1_1.php