5. Mavzu : Rezistorlarni ketma-ket ulash. Reja. Rezistorlar haqida tushuncha. Fotorezistorlar

№ 5. Mavzu : Rezistorlarni ketma-ket ulash.
Reja.
1. Rezistorlar haqida tushuncha.
2. Fotorezistorlar.
3. Rezistorlarning aralash aloqasi.
R ezistor tuzilmalar tok va kuchlanishni to'sish yoki ularni me'yorlashda qoMlaniladi. Rezistorlarni past kuchlanish elektr zanjirlarida elektrouzatma va boshqa tokopriyomniklami ishga tushirish, to'xtatish, me'yorlash hamda boshqa jarayonlarda ishlatiladi.
Yorug'lik ta'siri ostida elektr o‘tkazuvchanligi o'zgaradigan asboblarga fotorezistorlar deyiladi. Fotorezistoriarda material sifatida selen, talliy, svines, vismut, kadmiy va boshqa yarim o'tkazgichlar ishlatiladi. Yarim o'tkazgichni yoritishda o‘tkazuvchi maydondan o'tadigan elektronlar soni va elektr o‘tkazuvchanligi ortadi. Fotorezistorlarnirg asosiy tavsiflari:
a) yoruglik tavsifl;
b) volt-amper tavsifi;
d) spektral tavsifi hisoblanadi.
Fotorezistorlar integral sezgirligining yuqoriligi sababli, avtomatika va telemexanikaning ba'zi bir qurilmalarida keng ishlatiladi.
F otorezistor ham yarimo‘tkazgichli asbob bo‘lib, uning qarshiligi yorug‘lik oqimiga nisbatan uzluksiz o‘zgaradi.
Agar barcha parallel ulangan rezistorlarning qarshiliklari teng bo'lsa, unda jamini aniqlang Rtot yetarli R  ulardan bittasi ularning umumiy soniga bo'linadi: Aralash rezistorli ulanishlar ketma-ket va parallel ulanishlarning kombinatsiyasi. Aslida, ma'lum bir vaqtdagi quvvat manbalari, diodlar va boshqa radioelektron elementlardan tashkil topgan har qanday eng murakkab elektr zanjiri qarshilik va kuchlanish manbalari bilan almashtirilishi mumkin, ularning parametrlari har bir keyingi momentga qarab o'zgaradi. Masalan, biz bir nechta ulanishlar sxemasini tasvirlaymiz. R1 va R2 ikkita doimiy qarshiligini olamiz va bu qarshiliklarning boshlanishlari bitta umumiy nuqta a ga, uchlari esa b boshqa umumiy nuqtaga kiradi. A va b nuqtalarini oqim manbai bilan bog'lab bo'lgandan so'ng, biz yopiq elektr davri olamiz. Qarshiliklarning bu ulanishi parallel ulanish deyiladi. Ushbu kontaktlarning zanglashiga olib keladigan oqimni kuzataylik. Birlashtiruvchi o'tkazgich orqali oqim manbaini musbat qutbidan oqim a nuqtasiga etadi. A nuqtada u filiallanadi, chunki bu erda zanjirning o'zi ikkita alohida novdaga bo'linadi: R1 qarshiligi bilan birinchi filial va R2 qarshiligi bilan ikkinchisi. Ushbu tarmoqlardagi toklarni tegishli ravishda I1 va I 2 bilan belgilang va ushbu oqimlarning har biri o'z novdasi bo'ylab b nuqtasigacha boradi.


TEKSHIRUV UCHUN SAVOLLAR:
1. Fotorezistorlar qanday tuzilgan ?
2. Kondensatorlar qanday tartibda ketma-ket ulanadi?
3. Qarshiliklar qanday parallel ulanadi?