5-Mavzu. Aniqlik haqida tushuncha. Kesib ishlash aniqligiga ta’sir qiluvchi asosiy faktorlar. Sistematik xatoliklar; sistematik doimiy va o’zgaruvchan xatoliklar. Tasodifiy xatoliklar, ularning asosiy qonuniyatlari
Download 0.86 Mb. Pdf ko'rish
|
Вu yerda: X o’r - o’lchamlarning o’rtacha arifmetik qiymati; n- o’lchashlar soni; X i -joriy o’lchamlar qiymati. Taqsimot xususiyatini bilmasak, quyidagicha hisoblashga majbur bo’lar edik: Х o’r = (Х max +Х min )/2 Faqat bu guruh markazi taqsimot maydonining o’rtasi bilan ustma-ust tushgandagina, boshqacha aytganda, simmetrik chiziq uchun to’g’ri bo’ladi. 3. Nosimmetriklikning mutlaq qiymati- k. U guruh markazi taqsimot maydonining o’rtasiga nisbatan siljiganini ko’rsatadi: k s = Х o’r- (Х max +Х min )/2 4. O’lchamlar guruh markazidan og’ishining o’rta kvadratik qiymati: 𝒅 = [ (𝑿 𝒊 − 𝑿 −𝒓 ) 𝟐 𝒏 𝟏 ]/𝒏 Bu kattalik o’lchashlardan bevosita kelib chiqadigan ω- yoyilish maydonining qiymatiga qaraganda amalni bajarish sharoitlari o’lchamning taqsimlanishiga qanday ta’sir etishini aniqroq aks ettiradi. 2.18-rasmdagi misoldan ko’rinadiki, 1-chiziqqa tegishli maydon- ω 1 , 2-chiziqning maydoni- ω 2 dan katta. Shunga 5.18-rasm. Ishlov aniqligini ω va d bo’yicha baholanishi 2.19-rasm. Normal taqsimotning nazariy chizig’i qarab birinchi chiziqqa tegishli amallar beqaror ekan, deb xulosa chiqarish noto’g’ri. Garchi ω 1 > ω 2 bo’lsa ham guruh markazi atrofida joylashgan o’lchamlar birinchi holda ikkinchidagidan ancha ko’p (d 1 ). Bundan tashqari, o’rtakvadratli og’ish amaliy chiziqdan taqsimot qonuniga o’tishda kerak bo’ladi. Amaliy chiziqlar tekis bo’lmaydi, ulardan umumiy qonuniyat chiqarish qiyin. Shuning uchun amaliy chiziq o’ziga o’xshash nazariy chiziq bilan almashtiriladi. U matematik ko’rinishda qat’iy ifodalanadi va muayyan taqsimot qonunini bildiradi.Nazariy chiziq tenglamasi y=f(x)da chetlanishargument bo’lib xizmat qiladi, uning funksiyasi»y» esa shu og’ishning ehtimolligini bildiradi.Amaliy chiziqni nazariy chiziq bilan taqqoslash qulay bo’lishi uchun ularning ikkovi ham bir xil masshtabda va bir koordinata tizimida chiziladi. Chiziq qamrab olgan yuzaning hammasi 1,0 (ya’ni 100% detal)ga teng. Og’ishning qaysidir oralig’iga to’g’ri keladigan yuza oraliqqa to’g’ri keladigan nisbiy takrorlanishini (amaliy chiziqdan taqsimot qonuniga o’tishdagi ehtimolligini) bildiradi. O’rtak vadratli og’ish- s normal taqsimot (Gauss qonuni yoki chizig’i) chizig’i shaklini aniqlaydigan yagona ko’rsatkichdir. Bu qonunga ba’zan amaliy chiziqlar yaqin keladi (2.19-rasm). Uning tenglamasi guruh markazidan boshlangan koordinata tizimiga asoslanadi va quyidagicha ifodalanadi: 𝒚 = 𝟏 𝝈 𝟐𝝅 𝒆 − 𝒙 𝟐𝝈𝟐 Bu yerda: e- natural logarifm asosi. Chiziq absissa o’qiga asimptotik tarzda yaqinlashadi. Uning ikkita egilish nuqtasi bo’lib, ular guruh markazidan + s va-s masofada joylashadi. Bunday taqsimot qonunida detallar to’pining 25% x = ± 0,3s, 50% x=± 0,7s, 75% x= ± 1,1s va 99,73% x = ± 3s oralig’iga to’g’ri keladi. Yoyilish maydoni ± 0,3s oraliqda joylashadi deb hisoblagan holda (chunki xatolik bor-yo’g’i 0,27% bo’ladi), w=X Download 0.86 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling