5-мавзу. Харид логистикаси

Истеъмолчининг сифатга бўлган талаблари, этказиб берувчи харажатларининг ошишига олиб келиши мумкин.
Истеъмолчининг йироқлиги, кичик партияларни тез-тез ташиб турилиши этказиб берувчи учун фойдасиз бўлиши мумкин.
Етказиш муддатлари жадвали, «аниқ муддатга» тизимида маҳсулотлар уларга эҳтиёж пайдо бўлгандагина олиб келинади, этказиб берувчи учун эса ягона бир жадвал бўйича (белгиланган вақт ва ҳажмда) этказиш қулайроқ.
Етказишлар ҳажми ва даврийлиги. Этказиб берувчи ва истеъмолчи учун ушбу иккита параметр бир-биридан фарқли ўлчамларда фойдали бўлиши мумкин.
Мавзу якунида «аниқ муддатга» тизимини лойиҳалаш ва киритиш жараёнида ечилиши лозим бўлган айрим масалаларни санаб ўтамиз.

1. 
   Етказиб берувчилар билан муносабатлар соҳасида:
   

• 
  яқин жойлашган этказиб берувчиларни излаш;
  
• 
  узоқ муддатли хўжалик алоқаларига ўтиш;
  
• 
  текширилган этказиб берувчилар билан шартнома муносабатларини узайтириш (пролонгация);
  
• 
  етказиб берувчиларни «аниқ муддатга» тизимини қўллашга қизиқтириш ва уларнинг этказиб берувчиларига ҳам бу тизимни ёйиш;
  
• 
  узоқ муддатли режалаштириш ва харидлар кафолати ҳисобига этказиб берувчилар фаолиятини қўллаб-қувватлаш;
  
• 
  йироқдаги этказиб берувчиларни уюштириш (тўплаш);
  
• 
  харид нархларини ҳар иккала томонга ҳам қулай даражага олиб келиш;
  
• 
  қоғозсиз ахборот алмашинувини ташкил этиш;
  
• 
  етказиб берувчи кучи ва воситалари ёрдамида марказлашган этказишни ташкил этиш;
  
• 
  моддий оқимлар билан ишлашда технологик карталардан фойдаланиш.
  

2. 
   Етказишлар ҳажми бўйича:
   

• 
  ишлаб чиқариш тезлиги билан келишилган харидлар тезлигини қувватлаш (савдо корхонаси учун сотиш тезлиги);
  
• 
  кичик ҳажмлардаги тез-тез этказишларни таъминлаш;
  
• 
  шартнома умумий ҳажми ўзгармасдан, ҳар бир этказиш ҳажмининг ўзгариши билан ишлаш;
  
• 
  етказиб берувчилар талаб қилинаётган миқдорда маҳсулотни қадоқлашга тайёргарлиги учун уларни мукофотлаш.
  

3. 
   Етказилаётган маҳсулот сифати соҳасида:
   

• 
  сифат учун жавобгар бўлган ишлаб чиқарувчи ва истеъмолчи ходимларининг ўзаро алоқада бўлиши.
  

4. 
   Ортиш соҳасида:
   

• 
  юклар келишини аниқ жадвалини тузиш ва унга риоя қилиш;
  
• 
  доимий, текширилган ташувчилардан фойдаланиш;
  
• 
  омборга қўйиш ва ташишни ўз ичига оладиган мажмуавий логистик хизмат кўрсатишга узоқ муддатли шартномалар тузиш.
  

Тез амал қилиш услуби «аниқ муддатга» тизимининг ривожланиши натижасида пайдо бўлган. Бу услуб – чакана савдо корхоналарига ва тақсимот марказларига маҳсулот этказиб беришларни режалаштириш ва тартибга солиш услубларини ўз ичига олади. Унинг асосида эса, савдо корхонаси, унинг этказиб берувчиси ва транспорт ўртасидаги логистик ўзаро алоқа ётади. Услуб мазмуни унинг номида акс эттирилган: бозорда пайдо бўлган талабга қараб логистик тизимнинг тез амал қилиши (13-расм).