5-мавзу. Харид логистикаси

5-жадвал
Маҳсулотни этказиб бериш билан боғлиқ харажатларни ҳисоблаш

Кўрсаткич номи	А хўжалик	В хўжалик
Транспорт харажатлари	50сўм/км*500км=25000 сўм	70сўм/км*300км=21000 сўм
Тушириш харажатлари	600сўм/соат*0,5соат=300 сўм	600сўм/соат*10соат=6000 сўм
Жами харажатлар:	25300 сўм	27000 сўм

Шундай қилиб, барча шарт-шароитлар бир хил бўлганда В хўжаликдан кўра А хўжаликдан харид қилиш маъқул, чунки бу ҳар бир этказиб беришда 1700 сўм тежаш имконини беради.

«Аниқ муддатга» этказиш тизими, логистик тизимнинг бирор-бир бўғинида қандайдир маҳсулотга ўткир эҳтиёж пайдо бўлмаса унга ҳеч қандай маҳсулот кириб бормаслигига асосланган. Масалан: ўғитларни айнан сепиладиган вақтига этказиш ёки ем-хашакни айнан чорва истеъмол қиладиган вақтга этказиш.
Бу тизимнинг моҳияти шундаки, унинг ҳар бир бўғинидаги талаб занжирнинг сўнги бўғини талаби билан аниқланади. Агарда занжир охирида талаб пайдо бўлмаса маҳсулот ишлаб чиқарилмайди ва йиғилмайди. Бундаги маҳсулот ҳаракати худди дарёга ўхшайди. Талаб дарёнинг пастки нуқтасидан оқимга қарши узатилади, унга жавобан моддий оқим қайтарилади. Талаб камайса оқим тезлиги пасаяди, ва аксинча. (11-расм)
Бу тизимга қарама-қарши бўлиб талабни кутган ҳолда маҳсулотларни омборларда йиғиш тизими чиқади. (11а-расм).
Ushbu tizimning odatdagi ta’minotdan prinsipial farqi 12-rasmda ko‘rsatilgan.
Shunday qilib, «aniq muddatga» etkazish tizimi – bu ehtiyot qismlar yoki tovarlarni, ishlab chiqarish uchun ishlatiladigan joyga yoki savdo korxonasida sotish vaqtiga, talab qilingan miqdorda va kerak bo‘lgan vaqtda, ishlab chiqarish va etkazib berish tizimidir.
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, iste’molchida sifat nazorati yo‘q. Demak, bu ishni etkazib beruvchi o‘z zimmasiga olishi lozim. Bunday sharoitlarda etkaziladigan partiyada sifatsiz mahsulot bo‘lishi mumkin emas.
Yetkazib beruvchi va xaridor orasidagi, «aniq muddatga» tizimini qo‘llash imkonini beruvchi munosabatlar uzoq muddatli xo‘jalik aloqalari va shartnomalar asosida barpo etiladi. Shundagina barcha masalalar bo‘yicha ikkala tomonni ham qoniqtiradigan yechimlarni topish mumkin.