5-Mavzu. Jismoniy tarbiya mashg’ulotlarida qo’llaniladigan ko’rgazmali metodlari. Ko’rgazmalilik uslublari

kompleks namoyon qilinishi. Jismoniy tarbiyada o’yinlar qandaydir maxsus 
harakatlar faoliyat ga ega emas. Koidadagi kabi ularda o’z shaklinig tabiiyligi bilan 
ajra lib turadigan harakat faoliyatlari uchraydi (yugurish, sakrash va
x.k.). Aytarli ko’pchilik o’yinlarda o’yinchilar galabaga erishish uchun bir necha 
harakat faoliyatidan, qolaversa, turlicha aralash shakldagi faoliyatlardan 
foydalanadilar. Bularing barchasi o’yinchilar organizmiga komp leksli ta’sirni 
ta’minlaydi.
6. Ko’pincha o’yinchilarning o’zaro munosabati qandaydir bir predmet 
(masalan, tup, bayroklar va boshqalar) orqali amalga oshiriladi.
Mazmuni va xarakteristikasining boyligiga kura o’yin metodi hara kat 
malakalari va sifatlarini kompleksli rivojlantirish uchun, hara kat koordinatsiyasini 

---

takomillashtirish uchun, birdaniga, yo’l-yo’lakay paydo bo’lgan vazifalarni echa 
olish, qisqa fursatda lozim bo’lgan ish tem piga kira olish imkoniyatlarini vujudga 
keltira oladi. Bu metod orqali ta’limning samaradorligini aniqlash va umumiy 
jismoniy tayyorgarlik darajasini oshirish uchun vosita sifatida foydalanish ham 
mumkin. O’yindan to’g’ri foydalanish asosida kollektivizm ruxi, faollik, tashab 
buskorlik, kurkmaslik(botirlik), kat’iyyatlilik va ongli intizomni tar biyalash 
puxtalik bilan amalga oshiriladi va uning atijasi ta’lim jarayonida yakkol namoyon 
bo’lishi amaliyotda isbotlangan. O’yin metodi ning bo’sh tomoni ham yo’q emas. 
Ta’lim jarayonida undan yangi, ayniqsa, qiyin harakat texnikasiga ega bo’lgan 
faoliyat malakasini shakllanti rishda foydalanishning samarasi kamrokdir.
Musobaqa metodi Musobaqalashish, kuch sinashishning ko’pgina xarakterli 
belgilarini, alomatlarini o’zida aks ettirib, kuch sinashish (Musobaqa) jismoniy 
mashqlar bilan shug’ullanishning aloxi da o’quvchilarga stimul beruvchi bir 
shaklaridandir. Musobaqa - musabaka metodining nisbatan aniq farqlanib turgan 
ifodasi sanaladi. Shuning uchun ham Musobaqa metodi har qanday jismoniy 
mashqni Musobaqa predmeti qilib, mashg’ulotlarda keng shaklda qo’llanishi 
mumkin. Masa lan: jismoniy tarbiya darsining boshlanishidan oldingi o’quvchilar 
saflanishidan tortib to o’quvchilar zaldan chikib ketgunlaricha, Musobaqa metodini 
qo’llash undan foydalanish mumkin.
Qayd qilinganidek, bu metod o’yin metodi bilan umumiy ekani e’ti borga 
molik. Birok ularning bir-biridan printsipial farki bor. Bu fark shundan iboratki 
o’yin metodida o’qitish syujetli xarakterda olib bo riladi. Musobaqa metodida bu 
holat yo’q bo’lib, harakat faoliyatini bajarish jarayoni to’laligicha uning mazmuniga 
buysundirilgan bo’ladi.