Mehnatga vaqtbay xaq to‘lash tarif tizimida ko‘zda tutiluvchi ishlab berilgan vaqt - kalendar vaqt emas, balki me’yoriy vaqt uchun to‘lanadigan xaqni anglatadi.
Vaqtbay - mukofotli xaq to‘lashda ishchi ishlab bergan vaqtiga xaq olishdan tashqari, ushbu ish xaqiga ma’lum bir foiz xisobida mukofot xam oladi.
Mehnatga xaq to‘lashning akkord usuli ishbay xaq to‘lashning bir turi bo‘lib, mohiyatiga ko‘ra, bunda bajarilishi kerak bo‘lgan ishlar muddatini ko‘rsatgan xolda baxolash amalga oshiriladi. quyidagi xollarda akkord xaq to‘lash tizimidan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi.
Korxona biror-bir buyurtmani o‘z vaqtida bajara olmasa va buning uchun shartnomaga asosan katta miqdorda jarima to‘laydigan bo‘lsa, korxonani to‘xtab qolishiga sabab bo‘luvchi favqulodda vaziyatlar (yong‘in, sel, zilzila, suv toshqini yoki jiddiy sabablarga ko‘ra asosiy texnologik liniyalarning ishdan chiqish xollari) ro‘y berganda alohida ishlarni bajarishga zarurat tug‘ilganda yoki korxonada yangi asbob-uskunalar ishga tushirilganda.
Ishbay xaq to‘lash shaklida ishchining ish xaqi quyidagi formula bo‘yicha topiladi:
bu yerda:
Ix - ishchining ishbay ish xaqi;
Hm - maxsulot birligining ishbay narxi, so‘m;
ns - bajarilgan jarayon va tayyorlangan detal va buyumlar soni;
t - ish turlarining soni.
Misol : ishchi oy davomida 420ta buyum tayyorladi. Shundan 400ta buyumning bir donasi 500 so‘mdan va 20 ta buyumning bir donasi 3000 so‘mdan. Ishchining oylik maoshi 260000 so‘m.
Ix= (400*500) + (20*3000) = 260000 so‘m
Ishbay narxni quyidagi formula bo‘yicha aniqlash mumkin:
bu yerda:
Ts - mazkur razryadli, soatli, oylik tarif stavkasi.
Q - ishlab chiarilgan mahsulot soni.
Vbr- maxsulot birligini tayyorlash uchun ketgan vaqt normasi.
Vaqtbay xaq to‘lashda ishchining ish xaqi quyidagicha aniqlanadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
