5-mavzu: pul massasi va pul agregatlari reja

Aktivlar 
Federal Zaxira buxgalteriya balansidagi 2 turdagi aktivlar ikki sabab bo’yicha 
eng muhim aktivlardan hisoblanadi. Birinchisi, aktiv moddalaridagi o’zgarishlar 
zaxiralar va pul bazasining o’zgarishiga olib boradi va natijada pul taklifi miqdoriga 
ham ta’sir ko’rsatadi. Ikkinchidan, ushbu aktivlar (davlat qimmatli qog’ozlari va 
Federal kreditlar) majburiyatlar (foiz to’lanmaydigan muomaladagi pullar, va 
1
Federal Rezerv bakansi yoki undagi elementlar haqida ushbu kitobning ilova qismida yoki quyidagi web sahifadan 
topishingiz mumkin: 
www.peaisonglobaleditions.com/mishkin
  
2
Monetar bazani tahlil qilayotganimizda bu albatta xavfsiz hisoblanadi chunki qonuniy ta’qiqlarga ko’ra hukumat 
pul taklifida faol ishtirok etishi mumkin emas.

---

zaxiralar)ga nisbatan balandroq foiz stavkalarida bo’lganligi sababli, Federal Zaxira 
har yili milliardlab dollarlar yig’ib oladi, chunki uning aktivlari kattagina daromad 
keltirsa, passivlari aytarli xarajat talab qilmaydi. Federal Zaxira foydasining 
ko’pgina qismini federal hokimiyatga qaytarishiga qaramay, u qolgan qismini ham 
arzirli sabablarga xarajat qilmaydi. 
1. 
Qimmatli qog’ozlar. Aktivlarning ushbu kategoriyasi AQSh 
G’aznachiligi tomonidan chiqarilgan qimmatli qo’g’ozlarning Federal Zaxiradagi 
qismini va ko’zda tutilmagan holatlar (16-bo’limda aytib o’tilganidek) hamda 
boshqa qimmatli qog’ozlarni qoplaydi. Federal Zaxiraning bank tizimini zaxira bilan 
ta’minlashining birlamchi usuli undagi qimmatli qog’ozlarni sotib olish va shu 
orqali ulardagi aktivlardagi ulushini oshirish hisoblanadi. Federal Zaxiraning davlat 
yoki boshqa qimmatli qog’ozlardagi ulushining ortishi pul taklifining ortishiga olib 
keladi. 
2. 
Moliya muassasalariga kreditlar. Federal Zaxiraning bank tizimini zaxira 
bilan ta’minlashining ikkinchi usuli – bu banklar va boshqa moliya tashkilotlariga 
qarzlar berishidir. Ushbu muassasalar uchun, ular olgan qarzlar Federal Zaxiradan 
olingan mablag’lar yoki, boshqacha qilib aytganda, jalb qilingan zaxiralar bo’lib 
hisoblanadi. Ushbu mablag’lar moliya muassasalari balansida majburiyat sifatida 
namoyon bo’ladi. Moliya muassasalariga beriladigan qarzlarning ko’payishi ham 
pul massasi ko’payishining manbasi bo’lishi mumkin. Normal holatda, Federal 
Zaxira faqatgina banklarga qarz mablag’lari ajratadi va unga qo’yiladigan foiz 
stavkasi diskont stavka deb yuritiladi.