5-mavzu: pul massasi va pul agregatlari reja

 
5.3. Pul multiplikatori va uning mohiyati. 
ul bazasi (yuqori-kuchga ega pullar) muomaladagi pullar C qo’shilgan bank 
tizimidagi umumiy zaxira R ga teng bo’ladi. Pul bazasi MB quyidagicha ifodalanadi: 
P 

---

MB = C + R 
Federal Zaxira 100 miilion $ mablag’ni 100 million $ qiymatdagi qimmatli 
qog’ozlarga ayirboshladi, va uning buxgalteriya yozuvi quyidagicha bo’ladi: 
Ushbu holatda ochiq bozor siyosatining sof ta’siri shundaki, zaxiralar 
o’zgarmas bo’lsa, muomaladagi pullar ochiq bozordagi sotib olish tufayli $100 
millionga ko’payadi. Natijada, ochiq bozordagi savdo tufayli pul bazasi $100 
millionga ko’payadi, zaxiralar esa yo’q.
Tahlil shuni ko’rsatadiki, ochiq bozordagi savdoning zaxiralarga ta’siri 
obligatsiyalarni sotuvchining o’z daromadini depozitda yoki pul ko’rinishida 
saqlashiga bog’liq bo’ladi. Agar daromad pul ko’rinishida saqlansa, ochiq 
bozorning zaxiralarga hech qanday ta’siri bo’lmaydi; agar daromad depozitda 
saqlansa, zaxiralar ochiq bozordagi savdo miqdoricha ko’payadi. 
Shunga qaramay, obligatsiyalarni sotuvchi o’z daromadini xoh pul 
ko’rinishida saqlasin, xoh depozitda, ochiq bozorning pul bazasiga ta’siri 
doimo bir xilda bo’ladi (pul bazasi sotuv miqdorida ko’payadi). Ochiq bozor 
sotuvining zaxiralarga ta’siri uning pul bazasiga ta’siridan ko’ra bir muncha 
noaniqdir. 
Ochiq bozor sotuvi. Agar Federal Zaxira $100 millionlik obligatsiyalarini 
banklarga yoki nobank shaxslarga sotsa, pul bazasi $100 millionga kamayadi. 
Masalan, Federal Zaxira obligatsiyalarini jismoniy shaxslarga naqd pulga 
sotadigan bo’lsa, sotib oluvchilar $100 million mablag’larini $100 millionlik 
qimmatli qog’ozga almashtiradi. Va uning buxgalteriya yozuvi quyidagicha