5-мавзу: Радиоактивлик. Радиоактивлик ходисасини моҳияти. Радиоактив емирилишнинг асосий қонунлари. Кетма-кет парчаланиш. Альфа емирилиш. Бета емирилиш. Радиоактив қатори ва трансуран элементлар. Ядроларнинг гамма нурланиши


Бета-емирилишларда энергия муносабатлари


Download 329.44 Kb.
bet6/12
Sana15.06.2023
Hajmi329.44 Kb.
#1487553
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
4-5-Modul

Бета-емирилишларда энергия муносабатлари (қўлёзма)
1.Юқорида баён қилинганидек, β-- емирилишда ядро заряди биттага ошади. Шунинг учун дастлабки ядро массаси М(А,Z) ҳосила ядро М(А,Z+1) ва електрон массаси ме дан катта бўлиши керак
М(А, Z) > М(А, Z+1)+ ме
Одатда ядро массаси емас, атом массаси ишлатилади. Шунинг учун тэнгламанинг ҳар иккала томонига Zме массани қўшсак атом массаси ҳосил бўлади
Мат(А,Z) > Мат(А, Z+1)
β--емирилишэнергияси електронлар боғланишэнергияларини ҳисобга олмаганда дастлабки ва ҳосила атомлар массалари айирмасига тэнг бўлади
Еβ = [Мат(А, Z) - Мат(А, Z+1)]с2 (5.1)

2. β+-емирилишда ядро заряди биттага камаяди. Шунга кўра


М(А, Z + 1) > М(А, Z)+ ме
Атом массалари билан ифодалашучун (Z+1) ме қўшсак
Мат(А, Z+1) > Мат(А, Z)+2 ме
β+-емирилишэнергияси
Еβ+ = [Мат(А, Z+1) - Мат(А, Z)-2ме2 (5.2)
Ҳосила ядро атомида битта електрон кам еди ва яна битта електрон емирилиши лозим, шунинг учун дастлабки ядро ҳосила ядродан энг камида 2 ме =1,02 МеВ энергия ортиқ бўлиши шарт.
3. Електрон қамраб олинганда қобиқ електронни ядро томонидан қамраб олади, бу билан ядро заряди биттага камаяди
е- + М(А, Z + 1) > М(А, Z)
Атом массалари билан ифодалашучун zме қўшсак
Мат(А, Z+1) > Мат(А,Z)
Електрон қамраш энергияси
Ее = [Мат(А, Z+1) - Мат(А, Z)]с2 (5.3)

(5.2) ва (5.3) энергетик шартлардан емирилишэнергияси 1,02 МеВ дан катта бўлганда β+ ва еқ ҳодисалари бир вақтда рўй беришлиги кўриниб турибди. Емирилиш энергияси 1,02 МеВ дан кичик бўлганда фақат електрон қамрашбўлади, агар 1,02 МеВ дан қанчалик юқори бўлса, β+ емирилишжараёни електрон-қамрашжараёни билан шунчалик кучли рақобат қилади. Бу жараёнларнинг еҳтимоллиги  нинг нисбати ядронинг зарядига ҳам боғлиқ. еқ/β+ нисбат бериlgан емирилишэнергиясида Z нинг ортиши билан ортиб боради. Энгил ва ўрта ядроларда β+ -емирилишеҳтимолияти катта, чунки қобиқ електронларининг ядрога тушишеҳтимолияти кичик, ядро заряди ўсиши билан қобиқ яқинлашади бирор қобиқ електронларнинг ядрога тушишеҳтимолияти -ядро ҳажмининг атом електронлар қобиқлари ҳажми нисбатига тэнг



бу ерда Р-ядро радиуси Р=10-12-10-13 см, р0-атом қобиқ радиуси р0=10-8-10-10 см.
Бундан кўриниб турибдики, оғир ядроларда Р ўсиб бораверади, електрон қобиқ радиуси р0 кичиклашаверади, бу эса електрон қамрашеҳтимолиятини кескин оширади.

Download 329.44 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling