5-modul. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi 16-lekciya. Ashıq anǵarlarda suyıqlıq aǵımınıń tegis háreketi Joba

29.2. Gidrotexnikalıq qurılmalarda beflerdi tutastırıw jaǵdayları

Dáslep beflerdiń tutasıw tiplerin anıqlaw jolı menen tanısamız.

Tómendegi úsh sızılmanı qarayıq (29.1–súwret: a, b, s). Bul sızılmalarda irkinishten aǵıp ótip atırǵan suw aǵımı tómengi bef penen túrli kórinislerde tutasqan.

29.1–súwret

Aǵıp ótip atırǵan suwdıń tómengi beftegi eń kishi tereńlikke iye bolǵan kese kesimi qısılǵan kesim dep ataladı. Bul kesimdegi tereńlikti h_c menen belgileymiz.

Gidravlikalıq sekiriwde h_c < h_k yamasa basqasha aytqanda bul kesimde suw tınısh emes shawqımlı tártipte aǵadı, bul jerde h_k – kritikalıq tereńlik.
Bul sızılmalarda tómengi beftegi suw tereńligi h_b ǵa teń bolıp, gidravlikalıq sekiriw nátiyjesinde h_b > h_k boladı, yaǵnıy gidravlikalıq sekiriwden keyin suw tınısh aǵadı.
Kórinip turǵanday, joqarıdaǵı sızılmalarda qurılıstan aǵıp ótip atırǵan suw tómengi bef penen gidravlikalıq sekiriw arqalı tutasqan. Sonıń ushın h_s nı birinshi tutas tereńlik (h¹) ge teń, yaǵnıy h_c = h¹ dep alıwımız múmkin. Aldıńǵı sabaqlarda bayan etilgen usıl menen ekinshi tutas tereńlik h_c^II nı tabıwımız múmkin. Usı tabılǵan h_s^II nı h_b menen salıstırıp, tómendegi úsh jaǵdaydı baqlawımız múmkin:

1. 
   h_s^II > h_b; 2) h_c^II = h_b; 3) h_s^II < h_b.
   

Usı úsh jaǵdayǵa tiyisli ráwishte tómengi befte úsh tiptegi tutasıw baqlanadı:
I) uzaqlasqan gidravlikalıq sekiriw arqalı tutasıw;
II) jaqınlasqan gidravlikalıq sekiriw arqalı tutasıw;
III) suwǵa kómilgen gidravlikalıq sekiriw arqalı tutasıw.
Birinshi tiptegi gidravlikalıq sekiriw suw aǵıp túsip atırǵan orınnan biraz uzaqta baqlanahdı (29.2-súwret). Bul súwrette h_c^II qısılǵan kesimdegi h_s tereńlik penen tutasqan tereńlik bolıp tabıladı. Bunda h_c tereńlikke iye bolǵan c-c kesimnen h^I tereńlikli 1-1 kesimge shekem C_I tiptegi kóteriliw iymek sızıǵı baqlanadı. Soń h^I hám h_b=h^II tutas sızıqlarǵa iye bolǵan gidravlikalıq sekiriw baqlanadı. Bul jaǵdayda h_c^II > h_b boladı.