6-bob polimerlarning suyuq fazali tizimlari

polimer-polimer aralashma polimer-polimer kompleks 
Makromolekulalarni qutbli guruhlari orqali vodorod bog„lari hosil qilib 
o„zaro birikishi shakllangan polikompleksni (polimer-polimer kompleksni) 
tuzilishni (zarrachani) gidrofobligini (erichanligini yomonlashishiga) 
oshishiga va kompakt g„ujanak bo„lib o„ralishiga olib keladi. Bunday 
hajmiy shakllanish aralashmani qovushoqligini o„zgarishi bilan amalga 
6.6.4-rasm. Polielektrolitlar 
aralashmasida o„zgarishlar darajasini 
(

) muhit pH ga bog‟liqligi: 
1 – polikislota va poliasos tuzi 
o„rtasida almashish reaksiyasi; 
2 – poliasos va polikislota tuzi 
o„rtasida almashish reaksiyasi.
PMAK 
 
 
 
 
PEO 

---

130 
oshadi va kinetik tavsifga ega bo„ladi. PMAK ni suvli eritmasiga PEO 
eritmasi qo„shib borilsa, dastlab qovushoqlik (

kel
) sezilarli darajada keskin 
pasayib boradi va ekvimol nisbatda minimumga erishadi. Keyingi 
bosqichda PEO ulushining yanada oshib borishi bilan qovushoqlik 
nisbatan jadal tarzda ortib boradi (6.6.5-rasm). Demak, polikompleks 
shakllanishi hajmni kichrayishi bilan amalga oshib boradi va kompleks 
hosil bo„lish nihoyasiga yetgandan so„ng ham polimerni qoshib borish 
davom ettirilsa aralashmada makromolekulalarning ulushi oshib borishi 
hisobiga qovushoqlik ko„rsatgichining miqdori ham ortib boradi. 
Bunda 
polikompleksning 
barqarorligi 
o„zaro 
ta‟sirlashayotgan 
makromolekulalarning uzunligiga jiddiy bog„liq bo„ladi va bu holat 
quyidagi umumiy reaksiya ko„rinishida ifodalanishi mumkin: 
Matritsa + Oligomer Polikompleks
bu yerda matritsa va oligomer – komplimentar makromolekulalar bo„lib, 
ular tarkibida o„xshash guruhlar mavjuddir. Bunda reaksiyaning 
muvozanat doimiysi zanjir uzunligi oshishi bilan keskin ortadi. Polimer 
bilan oligomer ta‟sirlashi n ga ortsa entalpiya parametri bo„yicha 
shunchaga yutuqqa erishiladi n

H
zv 
va entropiya shunchaga pasayadi n

S
z
. 
Bu holat muvozanatni polikompleks hosil bo„lish sohasiga siljishiga olib 
keladi. Haroratni yoki erituvchi tabiatini o„zgarishi kompleks hosil 
qilishning Gibbs energiyasiga ta‟sir ko„rsatadi va bu o„z navbatida 
kompleksning mustahkamligiga ham ta‟sir qiladi.
Polimer komplekslari ichida polimer-ion yoki polimer-metal 
komplekslar ham muhim tuzilishlarga va noyob fizik xossalarga ega 
bo„ladi. Bu borada ionogen polimerlarni metal ionlari bilan hosil qilgan 
komplekslari amaliy keng qo„llanadi. Polimer-metal komplekslar noyob 
tibbiy-biologik faollik va elektromagnitik xususiyatlarni namoyon qilishi 
bilan katta amaliy ahamiyatga ega bo„ladi. 
6.6.5-rasm. Polietilenoksid (P
1
) va 
polimetakril kislota (P
2
) aralashmasi 
uchun keltirilgan qovushoqlikni (

kel
) 
tarkib nisbatiga (P
1
/P
2
) bog„liqligi. 

---

131