6-ma’ruza mavzu: elektrоmagnit qurilmalar. Reja


Transformatorning ish rejimaari


Download 240.42 Kb.
bet4/11
Sana19.06.2023
Hajmi240.42 Kb.
#1620473
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11

Transformatorning ish rejimaari.


Salt ishlash rejimi. Transformatorlarni ishlatish jarayonida kо‘pgina vaqt ularning birlamchi chulg‘ami manbaga ulanib, ikkilamchi chulg‘am uchlari bо‘sh qoladi. Bunday rejim

transformatroning salt (nagruzkasiz) ishlash rejimi deyiladi. Salt ishlash rejimida
I2 0 bо‘ladi. Bunga mos sxema 5.4 rasmda kо‘rsatilgan.
U1 Uном va

Transformatroning birlamchi chulg‘amiga berilgan sinusoidal kuchlanish II, ta’sirida

chulg‘amdan salt ishlash toki


I 0 oqib о‘gadi. Bu tokning magnitlovchi kuchi
I01 pо‘lat о‘zak

bо‘ylab tutashuvchi asosiy magnit oqimi
Ф Фm sin t ni va qisman havo hamda pо‘lat

о‘zak orqali tutashib tarqalgan magnit oqimi Ф1S ni hosil qiladi. Bu о‘zgaruvchan magnit oqimlari о‘zining chulg‘amlarda induksiyalangan E.Y.K.lari bilan quyidagi bog‘lanishga ega:

e    Ф
sint  900

  1. 1 dt 1 m

e    Ф
sint  900

  1. 2 dt 2 m

e    Ф
sint  900

1S 1 dt
1 1S



Demak, E.Y.K.larularniinduksiyalanganmagnitoqimlaridanfazabо‘yicha 900gakechikadi.


BuE.Y.K.larningta’siretuvchiqiymatlari:

E F1m
1 Ф
2f Ф



yoki
1 m 1 m

E1  4,44 f11Фm ,
E2  4,44 f2Фm

E1S
 4,44 f1Ф1S

Nagruzka rejimi. Bu rejimda kuchlanish U1 , nagruzkaga bog‘liq emas. Transformatorning



ikkilamchi chulg‘amini biror nagruzka
Z2H ga ulaganimizga E.Y.K. E2
ta’sirida undan I2

nagruzka toki о‘ta boshlaydi. Bu tok hosil qilgan magnitlovchi kuch
I 22 pо‘lat о‘zak va havo

orqali tutashgan, tarqalgan magnit oqimi Ф2S
ni hosil qiladi (5.6-rasm).


Buoqimasosiymagnitoqimigaqarama-qarshiyо‘nalganiuchununi, shuningdek, elektryurituvchikuch E1 nihamkuchsizlantirmoqchibо‘ladi.


Uholdatransformatorelektrikmuvozanatholatiningbuzilishigayо‘lqо‘yiladi.
Ammobirlamchichulg‘amningmagnitlovchikuchi I11 shundayо‘zgaradiki, natijadatrasformatorningmuvozanatholatisaqlanib, о‘zakdagiasosiymagnitoqimi Ф miqdorjihatidanо‘zgarishsizqoladi.
Buholdamagnitlovchikuchlarmuvozanatiquyidagichaifodalanadi:
I11 I22 I01 yoki I11 I01 I22
Demak,
birlamchitokningmagnitlovchikuchiikkilamchitokningmagnitsizlashta’sirinikompensatsiyalaydi. Agarifodaningikkalatomonnni 1 gabо‘lsak, magnitlovchikuchlartenglamasidan: toklartenglamasigaо‘tishmumkin:
2


I1 I 0 I 2

Buyerda I


 I 2

 1 


2
2 1
kattalikikkilamchitokningmagnitsizlashta’sirinimuvozanatlovchibirlamchitokningtashkiletuvchisihi soblanadi. Shuning uchun bu kattalik ikkilamchi tok deyiladi. U holda birlamchi tok:
1

2
I1 I0 I
ya’nisaltishlashtokibilankeltirilganikkilamchitokninggeometrikyig‘indisigateng. Nagruzka toki I2
noldan boshlab, I1 esa salt ishlash toki I0 dan boshlab ortadi. Salt ishlash toki nominal tokning

I I deyish mumkin.

1

1 2
I0 2,5 10%ulushini tashkil etadi. Taxminiy hisoblashlarda
Nagruzkatoki I2 ningо‘zgarishibilantok I1 ningtashqita’sirsizо‘z-
о‘zidanо‘zgarishitransformatorningо‘z-о‘zidanrostlanishideyiladi. Buni nagruzka rejimi uchun qurilgan vektor diagrammadan (5.7-rasm) kо‘rish qulay.
UholdaikkilamchizanjirningnagruzkarejimidagielektrmuvozanatitenglamasiKirxgofningikki nchiqonunigabinoan:
U2 E2 UR2 E2S

buyerda: U 2


-ikkilamchichulg‘amuchlaridagikuchlanish;


IxR2 U R2

ikkilamchichulg‘amdagikuchlanishningaktivpasayishi; tufayliinduksiyalanganEYUK.


E2S

-tarqalganmagnitoqimi Ф2S



Ф2S ikkilamchichulg‘amdagikuchlanishninginduktivpasayuviU L1 I2 XL2
bilankompensatsiyaqilinadi, uholda
U2 E2 UR1 ELS yokiU2 E2 I2R2 I2 X L2
Saltishlashrejimiuchunchizilganvektordiagrammani (5.5-rasm) asosdiagrammahisoblab, ungavatenglamalaryordamidatransiformatorningnagruzkarejimidagivektordiagramasiniqо‘shibkо‘ra miz (5.7-rasm).


Nagruzkani aktiv-induktiv
xarakterga ega desak, tok I2

EYUK E2


ga nisbatan faza

bо‘yicha Ф3

burchakka



kechikadi. Endi kuchlanish U 2


vektorini ifodaga binoan aniqlash

uchun vektor


I2 XL2
ni vektor

E2 ning oxirgi uchidan


I2 ga

perpendikulyar ravishda chizamiz. Chunki ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning induktiv pasayuvi

tok


I2 dan 900ga ilgarilab keladi.

Sо‘ngra kuchlanishning aktiv

pasayuvi


I2 R2
ni tok


I2 bilan bir

xil yо‘nalishda


I2 XL2 ga

perpendikulyar qilib

joylashtiramiz. Vektor


I2R2 ning

boshlanishini


E2 va


I2 XL2

vektorlarning oxirgi uchlari bilan birlashtirib ikkilamchi chulg‘amdagi kuchlanishning tо‘la ichki

pasayuvi vektori


I2 z2 ni va koordinata boshi 0 nuqta bilan birlashtirib, kuchlanish


U 2 ni

ayniqlaymiz. Tok I2


bilan kuchlanish U 2


orasida orasida siljish burchagi
2 hosilbо‘ladi. Agar

I 1  I I



U I

2 2 desak, (5.9) ifodadan 1 ni aniqlaymiz. Kuchlanish 1 tok 1 dan 1
burchakka

ilgarilab keladi, ammo 1
burchak 2
burchakdan katta. Vektorlar diagrammasidan kо‘rinib

turibdiki:





I2 ning ortishi bilan I1
ham ortib, 1

tobora kichraymoqda. Demak,



transformatorning quvvat koeffitsiyenti
cos0
dan to
cosИ gacha ortishi mumkin.

Transformatorning о‘z-о‘zidan rostlanish xususiyati faqat nominal nagruzka doirasida

о‘rinlidir. Boshqa hollarda





I2 ning magnitsizlash ta’siri ortib ketadi.

Qisqa tutashuv rejimi. Bu rejimda ikkilamchi chulg‘am uchlari о‘zaro tutashib, tashqi

qarshilik
z2н
0 bо‘ladi. Transformator uchun bunday rejim nomaqbul rejim hisoblanadi. Bunda

ikkilamchi, shuningdek birlamchi tok nominalidan 18-20 marta ortib ketadi. Bu hodisaga yо‘l qо‘yib bо‘lmaydi. Shuning uchun real sharoitlarda tranformatorniqisqatutashuvtokidansaqlashmaqsadidaavtomatikajratkichlarо‘rnatiladi.
Transformatorlarni laboratoriya sharoitida tekshirish uchun «qisa tutashuv» pasaytirilgan kuchlanishlarda amalgaoshiriladi.


Transformatordagi quvvat isroflariva uning foydali ish koeffitsiyenti


Harqandayelektrmashinalaridagikabitransformatorlardahamkeltirilganenergiyaningbirqismiu ningо‘zidaisrofbо‘ladi. Buquvvatisroflariquyidagilvrdaniborat:

1. Tokningissiqlikta’siritufaylimischulg‘amlardayuzagakelganquvvatisrofi
1

R

I
2 ном 1
2

R

  • I
2 ном 2

2.
Magnitoqiminingо‘zgaruvchanligitufayliyuzagakelganpо‘latо‘zakdagigisterezisvauyurmatoklargasa rfbо‘ladiganquvvatisrofi Pn Pr Py . Buquvvatisrofipо‘latо‘zakningmaterialiga, magnitindusiyasigavaо‘zgaruvchantokningchastotasigabog‘liq.

3. Transformatorning konstruksiyasiga bog‘liq bо‘lgan quvvat isrofi
Pк .

Bulardan
Pм va Pn
asosiy isroflar hisoblanadi. Mis chulg‘amlardagi quvvat isroflari

nagruzkaga bog‘liq bо‘lgani uchun о‘zgaruvchan, pо‘lat о‘zakdagi quvvat isroflari transformatorning ish jarayonida о‘zgarmas (nominal kuchlanish chegarasida)dir.
Transformatorningfoydaliishkoeffitsiyenti
Pn esa

  Р2
Р1
Р2
Р2  Р
P2
P2 Pn Pм

bu yerda:
P1 - transformatorning kirish tomonidagi quvvat;

P2 - transformatorning chiqish tomonidagi foydali quvvati;
P -transformatordagi tо‘la quvvatisrofi.
Agar transformatorning foydali ish koeffitsiyenti uning qanday. yuklanganligini kо‘rsatuvchi yuklanish koeffitsiyenti

orqaliifodalasak,
  I 2
I 2 H

11
Р2ном
  Sном cos2

М

М


Р21ном

  • Pn

  2Р
  S


ном
cos2

  • Pn

  2Р

cos2 - nagruzka quvvat koeffitsiyentniy,
Sном - transformatorning tо‘la quvvati, VA.

Katta quvvatli transformatorlarning foydali ish koeffitsiyentini0,970,99, kichik
quvvatlarniki esa 0,820,9 atrofida bо‘ladi. Transformatorlarda RП RМ bо‘lganda, uning
yuklanishkoeffitsiyentini optimal ОПТ 0,5 0,6bо‘lib,bundatransformatorning foydali ish
koeffitsiyenta eng yuqori bо‘ladi (5.12-rasm).


5.12-rasm

Download 240.42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling