6-маруза. Социал-иқтисодий тизимлар ва уларни ўзгариши

Шахсий мулк объектлари:

уй ва турар жойлар;

боғ ва дала ҳовли;

транспорт воситалари;

уй-рўзғор ва шахсий истеъмол буюмлари;

хўжалик фаолияти учун керакли ишлаб чиқариш воситалари;

хўжалик фаолияти ҳисобига олинган маҳсулотлар;

пул жамғармалари.

Фуқаролар мулки бўлиб, уларнинг шахсий ёки оилавий эҳтиёжларини қондиришга хизмат қилади.
Турли мулк объектлари ва унинг натижаларини турли мулкдорлар томонидан ўзлаштиришни билдиради.
(Аралаш мулк, субъектлари сифатида қўшма корхоналар, хорижий фуқаролар, хорижий ташкилотлар ва хорижий давлатлар чиқади.)
Аралаш мулк
Айрим тадбиркорларга қарашли, ёлланма меҳнатга асосланган ва ўз эгасига фойда келтирувчи мулкдир. Бунда мулкка эгалик қилиш ва уни тасарруф этиш ҳуқуқи хусусий шахсларга тегишли бўлади.
Хусусий мулк
4. Ўзбекистонда мулкни давлат тасарруфидан чиқариш ва хусусийлаштириш мақсади, йўллари ва усуллари
Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш — Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш хусусийлаштиришдан ташқари, бу мулк ҳисобидан бошқа нодавлат мулк шаклларининг вужудга келтиришни ҳам англатади
Хусусийлаштириш — бу давлат мулкига эгалик ҳуқуқининг давлатдан алоҳида шахсларга ўтишидир.
Мулкни давлат тасарруфидан чиқариш йуллари:
давлат мол-мулкини кимошди савдоси орқали сотиш.
чет элликларга сотиш ёки қарз ҳисобига бериш;
мулкни айрим тадбиркор ва иш бошқарувчиларга маълум шартлар бўйича бериш;
давлат мулкини чеклар (ваучер) бўйича фуқароларга бепул бериш;
давлат корхонасини жамоа мулкига айлантириш;,
давлат корхонасини ҳиссадорлик жамиятларига айлантириш;

Ўзбкистонда мулкни давлат тасарруфидан чикариш ва хусусийлаштиришга бўлган ёндашувнинг хусусиятлари:

Мулкни давлат тасарруфидан чикариш усуллари: —►• пулли ёки ҳақини тулаш орқали; —►• пулсиз текин —►• имтиёзли.

Ўзбкистонда мулкни давлат тасарруфидан чикариш ва хусусийлаштиришга бўлган ёндашувнинг хусусиятлари:

• дастурлар асосида босқичма-босқич амалга оширилиши;
• мақсадли ва манзилли (адресли) йўналтирилганлиги;
• тўловлилиги.