6-маруза. Социал-иқтисодий тизимлар ва уларни ўзгариши

Мулкчилик шаклларининг таснифланиши
"Бозор муносабатларини ривожлантиришга қаратилган Ўзбекистон иқтисодиётининг негизини хилма хил шакллардага мулк ташкил этади'"
Давлат мулки — бунда мулка эгалик қилиш ва уни тасарруф этиш давлат ихтиёрида бўлади. Давлат мулкидан фойдаланиш ҳуқуқи кўпинча хўжалик юритувчи субъектларга берилади.
Давлат мулки икки даражада мавжуд бўлади:
►Республика мулки - булар ер, ер ости бойликлари, сув, ҳаво бўшлиғи, ўсимлик ва хайвонот дунёси ҳамда бошқа табиий ресурслар, республика ҳукумати ва бошқарув тузилмалари мол-мулки, давлатга қарашли маданий ва тарихий бойликлар, бюджет маблағлари, олтин захираси, валюта фонди ва бошқа давлат фондлари.
►Маъмурий - ҳудудий тузилмалар мулки — булар давлат ҳокимияти маҳаллий органлари мол-мулки, маҳаллий бюджет маблағлари, муниципиал уй-жой фонди ва коммунал хўжалиги корхоналари ҳамда бошқа мулкий мажмуалар, халқ таълими, маданият, соғлиқни саклаш муассасалари кабилар
мол - мулки.
Давлат мулки қуйидаги йўллар билан ҳосил бўлади:
бошқа мулкларни миллийлаштириб, давлат қўлига олиш;
давлат маблағлари ҳисобидан корхоналар ва бошқа объектлар қуриш;
давлат корхона ва ташкилотларида инвестицияларни амалга ошириш

Жамоа мулки турлари:

Жамоа мулки

Жамоа мулки турлари:

• кооперативлар мулки;
• ижара ва жамоа корхоналари мулки;
• Акционерлик жамиятлари мулки;
• Хўжалик жамиятлари ва ширкатлари мулки;
• Жамоат ва диний ташкилотлар мулки.

Бунда ишлаб чиқариш воситалари ва унинг натижаларини ўзлаштириш жамоа - гуруҳ характерига эга бўлади.

Шахсий мулк манбалари:

Шахсий мулк

Шахсий мулк манбалари:

• ижтимоий ишлаб чиқаришдаги иштирокидан оладиган даромадлари;(иш хақи)
• ўз хўжалиги (оила, деҳқон)ни юритиш ҳисобига оладиган даромадлари;
• акциядан келадиган дивиденд;
• фоизли даромадлар;
• шахсий тадбиркорликдан олинадиган даромад;
• трансферт тўловлари ҳисобига келиб тушадиган маблағлар.