6-mavzu: guruhga psixoanalitik jihatdan yondashuv reja

6-MAVZU: GURUHGA PSIXOANALITIK JIHATDAN YONDASHUV


Reja:
1.Bazaviy texnikalar. Maslahatchi psixolog va mijoz o'rtasidagi muloqotning verbal va noverbal shakllari.
2.Psixologik maslahat usullarini aniqlashtirish texnikasi
3..Psixoanalitik amaliyot rivojlanishining hozirgi tendensiyalari


1.Maslahatchi psixolog va mijoz o'rtasidagi muloqotning verbal va noverbal shakllari.
Noverbal aloqa yo'llaridan foydalangan holda maslahatchi quyidagi vazifalarni hal qiladi:
• mijoz bilan maslahat aloqasini saqlab turish;
• maslahatchi mijozning noverbal holatini ongli ravishda yoki ongsiz ravishda qabul qila boshlaganida, mijozning noverbal ifodasini va hamdardligini kuzatish orqali uning muammolari sabablarini tushunish, tahlil qilish va izlash: bir xil pozitsiyani qo'llang, bir xil imo-ishoralar, ovozdan foydalaning. va hokazo va shuning uchun mijozlar dunyosiga "ko'nikish";
• ularning noverbal ko'rinishini nazorat qilish;
• mijozga noverbal belgilar tizimi orqali yashirin taъsir ko'rsatish, uning maqsadi-mijozga "rahbarlik qilish" va unga har qanday faktlardan xabardor bo'lishga, his-tuyg'ular va his-tuyg'ularga munosabat bildirishga yordam berish.
Noverbal aloqa yo'llarining turlari:
- ko'z bilan aloqa qilish;
- yuz ifodalari, yuz ifodasi;
- tana pozitsiyalari va imo -ishoralari;
- ovoz;
- makon va vaqt;
- pauza.
Maslahatchi va mijoz o'rtasidagi ko'z aloqasi doimiy va zo'ravon bo'lmasligi kerak.
Ko'z bilan aloqa qilishning quyidagi xususiyatlari mavjud:
- aloqa davomiyligi doimiy bo'lmasligi kerak, optimal vaqt - maslahatchi bilan mijoz o'rtasidagi umumiy muloqot vaqtining 2/3 qismi;
- maslahatchi va mijozning bir -biriga nisbatan optimal pozitsiyasi - biroz qiyshiq burchak ostida;
- maslahatchi ko'z bilan aloqa qilishda mijozning quyidagi namoyon bo'lish xususiyatlariga eъtibor qaratishi va tahlil qilishi kerak:
_xonadagi har qanday narsalarga mijozning diqqat bilan qarashi;
_ doimiy pastga, polga, yon tomonga qarabshi, lekin maslahatchiga emas;
_ mijozning maslahatchiga qaratilgan qiyin, maqsadli va o'xshash nigohi;
_ "olanglagan", bezovtalanuvchi, notinch nigoh;
_ har bir vizual aloqada maslahatchining ko'ziga qarash;
_ ko'zlar qo'l bilan yoplangan holat.
Yuz ifodalari, mijoz haqidagi asosiy maъlumot manbalaridan biri, shuningdek, maslahatchidan mijozga maъlumot uzatishning eng muhim yo'li hisoblanadi.
Maslahatchi eъtibor berishi kerak bo'lgan tananing quyidagi belgilari mavjud:
• qo'llar va imo -ishoralar, ular ko'pincha ramziy xarakterga ega bo'lib, mijoz yoki ular tomonidan amalga oshirilmaydigan muammoning belgisi bo'lishi mumkin;
• tanangizni manipulyatsiya qilish (mijozda xavotir, ifoda etilmagan his -tuyg'ular va boshqalar borligini ko'rsatishi mumkin va ular ko'pincha ongsiz darajada amalga oshadi), masalan:
- tirnoq, barmoq va boshqalarni tishlash;
- bo'g'imlarning ezilishi;
- bir xildagi chayqalish;
- oyog'ini, barmoqlarini harakatlantirish;
• imo -ishorada maslahatchi uchun ramziy xabar bo'lsa, mijozning "buyruq signallari":
- ko'z qisish;
- barmoq bilan ishora qilish;
- bosh qimirlatish;
- yelka qisish va boshqalar;
- teginish, bu ham do'stona, ham jinsiy xarakterga ega bo'lishi mumkin, shuningdek, teginish orqali yordam olish istagini bildirishi mumkin.
Shuningdek, maslahatchi mijozning teginish aloqalariga qanday munosabatda bo'lishiga eъtibor berishi va buni tahlil qilishi kerak. Ko'plab insoniy harakatlar mavjud, ularning har biri maslahatchi uchun mijoz haqida maъlum maъlumotlarni olib yurishi mumkin.
Tana harakatlarining quyidagi turlari ajratiladi:
- noverbal "so'zlar", yaъni so'zlarni almashtiradigan imo-ishoralar, masalan, qo'l siltash, xayrlashishni anglatishi mumkin;
- kuchaytirish belgilari, yaъni imo -ishoralar va pozitsiyalar, ularning maqsadi - maъlum bir so'zning maъnosini kuchaytirish, taъkidlash, shuningdek uning maъnosini aniqroq etkazishga urinish;
- regulyatorlar, ularning maqsadi og'zaki xabarni to'ldirishdir, masalan, boshini qimirlatish;
- mijoz tomonidan ongsiz darajada amalga oshirilgan va qoida tariqasida, mijoz to'liq bilmagan baъzi his-tuyg'ular, his-tuyg'ularni aks ettiruvchi adapterlar, masalan, mijozning ongsiz tashvish hissi uning holatida ifodalanishi mumkin.
Ovoz, odamlarning o'zaro taъsirining eng muhim vositasi bo'lib, axborot beruvchi bo'lib xizmat qiladigan bir qator xususiyatlarni o'z ichiga oladi:
- ovoz ohanglari, uning yordamida maslahatchi va mijoz bir-birlariga turli xil his-tuyg'ularni, kayfiyatlarni etkazishi, shuningdek hozirgi holatni tushunishga yordam berishi mumkin;
- tez-tez mijozning hozirgi holatini, shuningdek uning xarakteristik xususiyatlari va xulq-atvorini ko'rsatadigan nutq tezligi, masalan, juda tez surъatlar bilan mijozning ichki xavotirini yoki behudalik, odat kabi feъl -atvorinini ko'rsatishi mumkin. Doimiy shoshma-shosharlik, odatiy xatti-harakatlar shakli sifatida asabiylashishdan darak beradi;
- ovozning balandligi, hozirgi holati va shaxsiy xususiyatlari haqida maъlumot beradi, shuningdek, maslahat makonining maъlum bir kayfiyati va muhitini yoki muammoning o'ziga xosligi va ahamiyatini mijoz uchun etkazadi. Masalan, maъlum bir mijozga xos bo'lgan past ovoz o'z-o'zidan shubhalanishning ko'rsatkichi bo'lishi mumkin va shu bilan birga, muammo, vaziyat va boshqalar haqida gapirganda ovozni pasaytirish, mijozning bu holatga munosabatini ko'rsatishi mumkin. Masalan, gaplashganda, mijoz uchun yaqin bo'lgan mavzularda shuhbatlashish;
- talaffuz, uning ravshanligi, shuningdek, ovozning boshqa parametrlari mijozning muammoga munosabati va uning shaxsiyatining namoyon bo'lishining belgisidir. Masalan, tinimsiz talaffuz qilish, o'zini, chegaralarini va boshqalarni bilishning pastligini, baъzi iboralarning noaniqligini, mijozning muammoning baъzi jihatlarini tushunishni istamasligi, hissiy chalkashliklarni ko'rsatishi mumkin.
Maslahatchi o'z ovozini aloqani saqlash vositasi va mijozning ovozini maъlumot manbai sifatida ishlatib, quyidagi vazifalarni hal qiladi:
• mijozning yashirin, ongsiz muammolari, uning holatining haqiqiy sabablari va boshqalar to'g'risida maъlumot olish;
• mijoz bilan aloqani davom ettirish, hamdardlik bildirish, qabul qilish va hk.;
• mijozga taъsir qilish, ovoz orqali tuzatish: ovozli usul orqali mijozga "qo'shilish", yaъni ovozingizni mijozning ovoziga moslashtirish va ovozingizning parametrlarini bosqichma -bosqich o'zgartirish;
• maslahatchining eъtiborini mijozning ovozini bo'yashga qaratib, mijozni uning holati, his -tuyg'ulari, motivlari va boshqalar haqida xabardor bo'lishga undash.
Psixologik maslahat uchun makon va vaqt quyidagi parametrlarga ega:
• masofa saqlash:
-suhbatdosh jismoniy masofani qisqartirganda, munosabatlarni chuqurlashtirish istagi;
- suhbatdoshga bo'lgan haqiqiy munosabatning namoyishi - qisqa masofada va to'siq bilan qabul qilingan taqdirda, uzoq masofaning yo'qolishi;
- suhbatdoshning shaxsiy chegaralarini buzish istagi (birining doimiy yondashuvi va boshqasini olib tashlash bilan);
- suhbatdoshlarning optimal masofasi bilan maslahatlashish uchun umumiy xavfsiz muhitni shakllantirish;
• maslahatchi va uning shaxsiyati haqidagi maъlumotlarni mijozga etkazishi mumkin bo'lgan va maslahat maydonida ishonch va xavfsizlikni mustahkamlashga hissa qo'shadigan jihozlar va uskunalar;
• kiyim-kechak, umumiy uslub, mijozning shaxsiyati va maslahatchining shaxsiyati haqida juda ko'p maъlumotlarni o'z ichiga oladi va ularga bir-birini yaxshiroq tushunishga yordam beradi.
Maslahatchining noverbal xatti-harakatlari uchun quyidagi qoidalar mavjud.
- psixologik maslahatlar sohasidagi jismoniy muhitning qulayligi, bunda maslahatchi va mijoz bir -biriga visual bogliqligi.
- maslahatchining ochiq pozitsiyasi, bu mijozni qabul qilishga tayyorligini ko'rsatadi;
- maslahatchining mijozga nisbatan jismoniy yaqinligi, agar maslahatchi vaqti-vaqti bilan xavf ostida bo'lgan narsaga va mijozning o'ziga qiziqish bildirish uchun mijozga yaqinlashsa;
- maslahatchi ko'z bilan aloqa o'rnatadi, shu bilan uning mijozga bo'lgan qiziqishini taъkidlaydi, lekin mijozga ham, yon tomonga qarab turishdan ham qochadi;
- maslahatchida zo'riqishning yo'qligi va og'zaki bo'lmagan yo'llar orqali uning xotirjamligi va hamdardligini ko'rsatish orqali maslahatchi mijozga dam olishga yordam berishi mumkin.
Nutqni ishlatishga asoslangan mijoz va maslahatchi o'rtasidagi og'zaki aloqa nafaqat maslahat aloqasini saqlab qolish, balki butun maslahat jarayoni uchun katta ahamiyatga ega.
Maslahatchi tomonidan maslahat maydonida nutqdan foydalanish quyidagi funktsiyalarni bajaradi:
- maslahat boshlanishida mijoz bilan ishonchli munosabatlarni o'rnatish va qo'llab -quvvatlash;
- maslahat jarayonining istalgan bosqichida stressni engillashtirish;
- mijoz juda xafa bo'lganida yoki yig'laganida qo'llab -quvvatlash;
-mijozni o'zini oshkor etishga, muammoning haqiqiy sabablarini, yaъni ichki rivojlanishga undash;
- maslahat jarayonini to'g'ri yo'nalishda olib borish, mijozni to'xtatish, to'xtatish va hk zarur bo'lganda;
- mijozga fikrlarni shakllantirishda yordam berish.
Verbal aloqani saqlashning quyidagi turlari mavjud:
• to'g'ridan -to'g'ri bayonotlar, jumladan:
- maqtov ("Siz shunday qaror qabul qilganingiz uchun zo'rsiz");
- rag'batlantirish ("Menimcha, biz buni aniqlay olamiz");
- qo'llab -quvvatlash ifodasi ("Sizning ahvolingizni tushunaman");
• bilvosita bayonotlar, jumladan:
- maslahatchi bilan mijoz o'rtasida samimiy va iliqroq aloqaga hissa qo'shib, mijozning ismidan foydalanish;
-Aha-reaktsiya, yaъni qiziqish bildirish, rozilik bildirish va maъqullash uchun "Aha", "Yaxshi", "Albatta" so'zlarini ishlatish;
- mijozning tilidan foydalanish, yaъni maslahatchi har bir aniq mijoz bilan faqat o'ziga xos bo'lgan tilda gaplashishi kerak, bu maslahatchi o'z nutqida ishlatadigan so'zlar, tushunchalar va taъriflarni maslahatchi tomonidan ishlatilishini anglatadi;
• mijozning eshituvi, bu quyidagicha bo'lishi mumkin:
- passiv, maslahatchi mijozni og'zaki bo'lmagan usullarga qiziqishini ko'rsatib, indamay tinglasa;
- faol.


2.Psixologik maslahat usullarini aniqlashtirish texnikasi
Psixologik maslahat usullarini aniqlashtirish texnikasi - bu maslahatchi tomonidan maxsus tuzilgan iboralar, savollar, takliflar va boshqalar bo'lib, ular mijozning bayonotining maъnosini aniqlashga va maslahatchining muammoni to'g'ri tushunishiga, shuningdek, mijozning o'z muammosini, xulq-atvorini, his -tuyg'ularini va o'zini-o'zi tushunish imkonini beradi.
Tushuntirish texnikasi quyidagilarni o'z ichiga oladi:
• quyidagi o'ziga xos xususiyatlarga ega bo'lgan tushuntirish:
- mijozni batafsilroq hikoyaga undaydigan savol, ibora yoki bayonot;
- mijozning xabardorlik maydonini kengaytirishga yordam beradi, uni haqiqatga muloyimlik bilan olib boradi va mijozda himoya reaktsiyalarini shakllantirmasdan, keyingi terapevtik harakatlar uchun mustahkam poydevor tayyorlaydi;, "qanday aniq" va h.k. Masalan, savol "Sizning chalkashliklaringizni qanday his qildingiz?" mijozni o'z his -tuyg'ularini tahlil qilishga undaydi va "Bu odamda sizni nima g'azablantirdi?" mijozning muammosini batafsil tushuntirishga yordam beradi, uni hal qilishning keyingi bosqichlarini belgilaydi va mijozga uning his -tuyg'ularini va o'zini yaxshiroq tushunishga, xabardor bo'lishga, g'azab bilan nima demoqchi ekanligini tushunishga va o'z tajribalarining chuqurligini o'rganishga yordam beradi;
• quyidagi farqlovchi xususiyatlarni o'z ichiga olgan perefrazatsiya (so'zni biror bir qo'shimchalar bilan biroz o'zgartirish):
Perefraz sifatida ishlatiladi, ko'pincha maslahatlashuvning boshlang'ich bosqichida, maslahatchi boshqa so'zlar yordamida mijozning iborasini takrorlaydi, lekin so'zning asl maъnosini saqlab qoladi va kerakli aksentlarni qo'yadi.
Bunda, bu texnikani qo'llashdan maqsad, maslahatchining mijoz muammosi haqidagi tushunchasini aniqlashtirish va shu bilan birga mijozning o'zini muammosini chuqurroq anglashga olib kelish;
- muammoning muqobil ko'rinishi sifatida ishlatiladi, odatda, maslahat sessiyasi o'rtasida, aloqa o'rnatilganda va mijozning dastlabki qarshiligi olib tashlanadi. Bunday holda, takrorlashning maqsadi mijozning muammo haqidagi tasavvurini kengaytirish va uning ijobiy tomonlarini topishdir.
Maslahatchi mijozning bayonotining maъnosini shunday o'zgartiradiki, mijoz ilgari kashf etmagan muammoning yangi, ijobiy ko'rinishi paydo bo'ladi. Masalan, mijozning ishdan bo'shatilganidan xavotir va tajribasi uning uchun o'ta salbiy oqibatlarga olib keladi, chunki bu uning kasbiy nomuvofiqligini ko'rsatadi. Shu bilan birga, maslahatchi so'zlarni qayta ishlash texnikasidan foydalanib, ushbu hodisaning ijobiy tomonlarini ko'rsatishi mumkin, masalan, boshqa kompaniyada mijoz uchun yangi imkoniyatlar ochiladi, bunda ishdan bo'shatish sabablari tahlil qilinadi va o'rganiladi. oldingi;
• quyidagi farqlovchi xususiyatlar bilan umumlashtirish:
- bir nechta bayonot yoki mijozning uzun bayonotining asosiy g'oyasi ifoda etilgan;
- mijozning ham, terapevtning ham fikrlarini tizimlashtirish maqsadiga xizmat qiladi;
- fikrlarning izchilligini saqlaydi, bu maslahatchiga ham, mijozga ham suhbatning ipini yo'qotmaslikka yordam beradi. Umumlashtirish quyidagi hollarda qo'llaniladi:
- maslahatchi bir nechta suhbat mavzularini birlashtirmoqchi va umumiy xususiyatlar va kuzatuvlarni chiqarishni xohlasa;
- har xil sabablarga ko'ra (hayajon, qarshilik, tashvish) mijozning nutqi juda chalkash va tushunarsiz bo'lganda;
- bir mavzuni muhokama qilish va boshqasiga o'tishning yakuniy bosqichi sifatida; - Uchrashuv oxirida, yana bir bor muhim masalalarni muhokama qilish va sessiyaning semantik aksentlarini joylashtirish, shuningdek, agar kerak bo'lsa, mijozga mashg'ulotlar orasidagi vaqt uchun vazifalar berish.


Rasmli texnikani qo'llashning asosiy yo'nalishlari
Rasmli texnikani qo'llashning asosiy yo'nalishlari: diagnostik, rivojlantiruvchi, davolovchi. Trening jarayonida vaziyatlardan kelib chiqib, ishtirokchilar o'rtasida rasmli texnikalardan ham unumli foydalaniladi. Bular art terapiyaning turli usullari hisoblanib, shaxsning qiziqish, qobiliyatlarini, xarakter sifatlarini, ong osti sirlari kabilarni aniqlashda, shuningdek, psixoemotsional zo'riqishlarni (stress, depressiya) bartaraf etishda yoki oldini olish kabilarda amaliy psixologiyaning zamonaviy usullari sifatida keng qo'llanilib kelinadi.
“Art terapya” nomi lotin tilidan “sanъat bilan davolash” deb tarjima qilingan. Ushbu psixoterapiya sohasi nisbatan yoshroq, ammo davolanish vaqtida erishilgan taъsir tufayli jadal rivojlanmoqda. Psixologik muammolarni bartaraf etish uchun keng imkoniyatlarni ochadigan ko'plab turlari mavjud. Dastlab tasvir terapiyasi, yaъni tasviriy sanъat bilan davolash, keyinchalik ijodning boshqa shakllari, yaъni qo'shiq, raqs, aktyorlik, modellashtirish va boshqalarda namoyon bo'ladi, bu odamlarni nafaqat mashg'ulotlarga jalb qilish, balki hayotiy masalalar bilan shug'ullanish, uning ichki “Men”i, shu bilan birga ichki olami va qarama-qarshiliklarini bartaraf qilish, kayfiyatni yaxshilash, aqliy holatni uyg'unlashtirish, imkoniyatlarini qamrab oladi.
Art terapiya yomon taъsirga ega emas va insonda shug'ullanishga nisbatan qarshilikkar, eъtirozlar yuz bermaydi, chunki bu holda jarayonning o'zi muhim emas. Ushbu kontsepsiya ingliz shifokori va rassomi Adrian Hill tomonidan taqdim etildi. U sil kasalligi bilan kasallangan bemorlarni davolash bilan shug'ullangan. Ikkinchi jahon urushi davrida kontsentratsion lagerlardan ozod qilingan bolalarga nisbatan psixologiyada zamonaviy terapiya sifatida qo'llanildi. Bugungi kunda u individual va guruh faoliyatlari shaklida olib borilmoqda.
Art terapiyasi, hatto uydan tashqariga chiqmasdan, hattoki shifokorga uchramamasdan ham antistress imkoniyatlarini beradi. Mijoz rasm texnikadan shug'ullanish jarayonida davolash kursini o'tkazish bilan birga, o'zini aqliy holatini uyg'unlashtirishga imkon beruvchi, o'z-o'zini anglash, o'zini ifoda etish va o'zini o'zi tahlil qilishni amalga oshiradi. Rasmli texnika yaratuvchanlik, davolash, psixologik va hissiy holatlarni yaxshilash, stressni bartaraf etish, qo'rquv va fobiyalardan qutulish, tajovuz, tashvish, befarqlik, depressiya, hayot va kayfiyatni yaxshilashni maqsad qiladi.
Shuningdek, ruhiy holatni badiiy-terapiya elementlari bilan uyg'unlashtirishga qo'shimcha ravishda quyidagi vazifalarni ham bajarilish imkoniyatini yaratadi:
1) Insonning ijodiy salohiyatini va qobiliyatini namoyon etish.
2) Ko'p kasalliklarda sog'ayishni tezlashtiradi.
3)Terapevt bilan mijoz o'rtasidagi aloqani o'rnatish, ular o'rtasida ishonchli munosabatlarni o'rnatish.
4) Bemorga ichki tajribaga diqqatni jalb qilish va his-tuyg'ularini nazorat qilishni o'rgatish.
5) Insonga ijtimoiy moslashishga yordam beradi. “Art terapiya” inson istamasa yoki xohlamasa ham uning his-tuyg'ulari va fikrlarini ifodalashga turtki beradi. Shuningdek, art terapiya aqlga muloyimlik bilan, taъsirchan tarzda taъsir qiladiki, hattoki bemorning davolanish jarayonidagi sevimli mashg'ulotlariga aylanadi. Ko'pincha bemorlar tushkun holatda, ular bilan muloqot o'rnatish qiyin kechadi. Bunda badiiy davolanish imkoniyatlari ъMenъ ni tasviriy sanъat orqali ifoda etishga imkon beradi. Bunday davolanish usuli, bemorning ichidagi ichki “Ego” ning tarkibi haykaltaroshlik, rasm chizish, raqslar yoki qo'shiqlarni ifodalovchi vaziyatlarda aks ettirilgan tamoyilga asoslanadi, natijada psixikaning holatini uyg'unlashtiradi.