6. Mavzu. Moliya bank faoliyatida optimallashtirish modellari

4-formula
Bu yerda K- puldagi majburiy zaxiralarning bir qismidir (aniq 0≤K≤1). Vaqt oʻtishi bilan ushbu koeffitsiyentga qoʻyiladigan talablar oʻtish davridagi iqtisodiyotlarda pasayish tendentsiyasiga ega va aslida butunlay yoʻq boʻlib ketishi mumkin.Optimal ishlaydigan bank ham toʻliq boʻysunishi kerak.Joriy likvidlik cheklovlarini aniqlash(5-formula)


Likvidlik cheklovlari bank mijozlarning pul oʻtkazmalari boʻyicha buyurtmalarini kechiktirmasdan bajarishi va mijozning talabiga binoan pul toʻlashga tayyor turishi kerakligi sababli yuzaga keladi. Bu shuni anglatadiki, bank joriy majburiyatlarga xizmat koʻrsatishni taʼminlash uchun bank yetarli. Ushbu cheklov tartibga solish institutlari siyosatidagi oʻzgarishlar tufayli oʻzgarishi mumkin. Vaqti-vaqti bilan, kamdan-kam hollarda boʻlsa-da, majburiy zaxiralar pul-kredit institutlari tomonidan pul siyosati vositasi sifatida ham qoʻllanilishi mumkin.Kapitalning yetarliligi cheklanishni nazorat qiluvchi institutlarning oʻz kapitali risk bilan oʻlchangan aktivlarning 10 foizidan kam boʻlmasligi kerakligi haqidagi talabi tufayli yuzaga keladi, bu quyidagicha yozilish mumkin;(6-formula)

Bunda chap tomoni oʻz kapitalini, oʻng tomoni esa riskni oʻlchagan aktivlarni ifodalaydi . Turli xil xavflar uchun ogʻirliklar ham tartibga soluvchi muassasa tomonidan belgilanganligi uchun oʻzgaruvchan.Garchi tartibga soluvchi talablar faqat oʻz kapitalining xavf-xatarli aktivlarning 10 foizidan koʻprogʻini tashkil etishini talab qilsa-da, ushbu hujjat yanada qatʼiy cheklovni qabul qiladi va oʻz kapitali riskli aktivlardan kattaroq boʻlishini talab qiladi. Shu bilan birga, katta miqdordagi oʻz kapitaliga ega boʻlish har doim ham moliyalashtirishning eng samarali usuli emas, chunki u kapitalning afzalliklarini istisno qiladi. Oʻz kapitalini umumiy majburiyatlarning 10 dan 20 foizigacha cheklash mumkin. Oxirgi ikkita cheklov quyidagicha yozilishi mumkin:(7,8-formula)

Oxirgi ikkita cheklash - (7) va (8) ning bir qismidir
Oxirgi ikkita cheklash - (7) va (8) ning bir qismi umumiy maʼnoda bank tomonidan oʻzining risk va maqsadlarga boʻlgan munosabatiga qarab oʻzgarishi mumkin boʻlgan cheklovlar. Ushbu turdagi cheklovlar, shuningdek, yaqinda moliyaviy inqirozdan keyin bank nazorati boʻyicha Bazal qoʻmitasi tomonidan qabul qilinishi mumkin boʻlgan kapitalning yetarliligi boʻyicha yanada qatʼiy standartlarga rioya qilish zaruriyatini taʼminlash uchun ishlatilishi mumkin .Ochiq valyuta pozitsiyasi cheklash ham tartibga soluvchi talablarning natijasidir. Odatda ochiq valyuta pozitsiyasi qoidalardagi kapital bilan bogʻliq. Valyuta xavfini toʻliq bartaraf etish uchun ushbu cheklov nol valyuta pozitsiyasini talab qiladi. Buni quyidagicha bank tomonidan oʻzining risk va maqsadlarga boʻlgan munosabatiga qarab oʻzgarishi mumkin boʻlgan cheklovlar. Ochiq valyuta pozitsiyasi cheklash ham tartibga soluvchi talablarning natijasidir.
Odatda ochiq valyuta pozitsiyasi qoidalari kapital bilan bogʻliq va u valyuta bilan bogʻliq xavfni toʻliq bartaraf etish uchun ushbu cheklov nol valyuta pozitsiyasini talab qiladi. Buni quyidagicha yozish mumkin (9-formula)