6-Mavzu. Raqamli iqtisodiyotda xizmat ko‘rsatish sohasi Reja

6.3. Transport xizmatlaridagi elektron tijorat


Raqamli iqtisodiyot boshqa barcha sohalar singari, transport sohasiga ham katta ta’sir qilaypti. Bu sohaning boshqaruv, logistik va infratuzilmaviy kompaniyalarining biznes-modellari ham ancha o‘zgarib ketdi. Natijada, masalan,„aqlli“ infrtuzilmali elektron vokzallarning yangi kontseptsiyalari paydo bo‘ladi, katta ma’lumotlarni tahlil qilgan holdagi shaxsga yo‘naltirilgan yondoshuv tadbiq qilinadi, mobil ilovalar transport ishida keng miqyosda ishlatilina boshlaydi. Virtualizatsiya jaraoni esa har bir kompaniyaga bulutdan havfsiz, arzon va mobil joylar sotib olishga imkon yaratadi. Taksi xizmatlari bozorida agregator deb nomlangan xizmat turi paydo bo‘ldi va bu xizmat yo‘lovchilar va yuk tashuvchilar uchun qulay imkoniyatlar yaratadi. Misol sifatida YandexTaxi, CityTaxi, GettTaxi va boshqalarni keltirishimiz mumkin. Taksi chqirishnuchun endi ko‘chaga chiqish, operatorga qo‘g‘iroq qilish zarur emas, birgina mobil ilovadan foydalangan xolda smartfondan foydalanib, daqiqalar ichida taksi chaqirish mumkin. Yuqoridagi servislar nafaqat taksi chaqirish, balki mashinani kelishini, xolatini, harakatini nazorat qilishi hamda qancha mablag‘ ketishini bilib turishi taminlab beradi. Agarda bu sohadagi eng ilg‘or tajribaga ega bo‘lgan Yaponiya yuzlansak, unda dunyo bo‘yicha eng katta transport kompaniyasi JR east Group faoliyat ko‘rsatadi. Bu kompaniya kuniga 17 million yo‘lovchini tashiydi va sutkasiga 13 mingta poezdning harakatini ta’minlab beradi. Elektron texnologiyalar ushbu kompaniyaga „temir yo‘l vokzali-shahar“ loyihasini amalga oshirishga imkon berdi. Bunda Tokioning markaziy vokzali mehmonxonalar, biznes-ofislar, tijorat tashkilotlari hamda boshqa ob’ektlar bilan hamkorlikda ishlashga erishadi. Yo‘lovchi tashishdan tashqari, JR east Group kompaniyasi quyidagi faoliyat turlari bilan ham shug‘ullanadi:

• 
  Mehmonxonalar va ofislarning tijoriy ko‘chmas mulkini boshqarish;
  
• 
  Jamoa ovqatlanishi tarmoqlari va savdo faoliyati;
  
• 
  Harakatchan sostav ishlab chiqarish;
  
• 
  Avtobus hizmatlari;
  
• 
  Monorels transporti;
  
• 
  Avtomobillarni ijaraga berish;
  
• 
  Yelektron to‘lovlar tizimi IT-Suica;
  
• 
  Reklama biznesi;
  
• 
  Fitnes-markazlar xizmati;
  
• 
  Turistik servis va boshqalar.
  

IT-Suica deb nomlangan elektron to‘lovlar tizimi