6-mavzu. Valikli va zarbli harakatlanuvchi maydalagichlar

Zarbli harakatlanuvchi maydalagichlarni tasnifi va ishlatilishi

Zarbli harakatlanuvchi maydalagichlarda materiallarni maydalash bo‘laklarni ishchi qismda (bolg‘alar va savagichlarda) zarb bilan urilishida va to‘suvchi elementlar (qaytaruvchi plitalar, kolosnikli panjaralar) bilan sodir bo‘ladi. Ushbu maydalagichlar o‘rtacha mustahkamlikda 10% dan ortiq bo‘lmagan namlikdagi mayda donador qattiq material jinslarni maydalash uchun ko‘pincha ishlatiladi. Zarbli harakatlanuvchi maydalagichning afzalliklari – yuqori darajada maydalanishi (50 gacha), donalar shakli bo‘yicha tayyor mahsulot sifatliligi, solishtirma ishlab chiqarish samaradorligi (mashinaning birgina massasida), konstruksiyasining oddiyligi, xizmat ko‘rsatish qulayligi hisoblanadi. Kamchiligiga ishchi qismlarining intensiv (zo‘r berib) yeyilishi va notekis (donalar tarkibi bo‘yicha) tayyor mahsulot kiradi.

Konstruktiv bajarilishi bo‘yicha bunday maydalagichlar bolg‘ali va rotorliga bo‘linadi. Birinchi ishchi qismi sifatida rotorga sharnirli osilgan bolg‘alar bo‘ladi. Ikkinchidan yaxlit rotorga yeyilishga chidamli po‘latdan tayyorlangan almashadigan savagichlar qattiq qotirilgan bo‘ladi. Rotorga savagichni qattiq qotirilishi materialni maydalanishida butun rotorning kinetik energiyasi ishlatilishini ta’minlaydi. Bu esa mustahkam materiallarni birlamchi maydalanishi uchun rotorli maydalagichlarni ishlatilishiga imkon beradi. Bolg‘ali maydalagichlar mo‘rt va yumshoq mayda donador qattiq materiallarni (ko‘mir, gips, ohak tosh va sh.k.) maydalash uchun mo‘ljallangan.

Zarbli harakatlanuvchi maydalagichning ishlash jarayoni quyidagi holatda sodir bo‘ladi. Maydalanishga ega bo‘lgan material maydalagichning yuqori qismida yuklanadi va pastga tushgan holda tez harakat ostida aylanayotgan bolg‘alar yoki savagichga kelib tushadi. Zarbga urilishi natijasida bo‘laklar turli tomonlarga uchgan holda parchalanadi va to‘suvchi qismlarga kelib tushadi. U yerda kolosniklar va sindiruvchi plitalarda qo‘shimcha maydalanadi. To‘suvchi qismlardan qaytgan bo‘laklar yana ishchi qismlari harakati ostiga kelib tushadi. Bunday jarayon bo‘laklar maydalanishi kolosnikli panjara yoki yuklanadigan tirqish orasidan o‘tmaguncha bir necha marotaba sodir bo‘ladi. Shuningdek, material sindirilishiga ishchi qismlari bilan markazi siljiganda (ekssentrik) bo‘lakning zarbga urilishida paydo bo‘ladigan markazdan qochma kuch ko‘maklashadi. Shu tufayli unda material mustahamligining cho‘zilish chegarasidan oshib ketishida cho‘ziluvchan kuchlanish (σ_ch≈10 MPa) paydo bo‘ladi.

Bolg‘ali va rotorli maydalagichlar bir xil prinsipdagi chizmaga ega (1–rasm).

a) I II

b)

v)

g)