65Ыё7333333333333333000 ta buxgalteriya O‘tkazmasi hisobvaraqlar rejasi bo‘yicha bog‘lanishlar* Muqaddima I bob. Buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar rejasining umumiy tavsifi

II BOB. SCHOTLARNING BOG‘LANIShI
II qism. Joriy aktivlar

II bo‘lim. Tovar-moddiy zaxiralar

III bo‘lim. Kelgusi davr xarajatlari
va kechiktirilgan xarajatlar - joriy qismi
IV bo‘lim. Olinadigan schotlar - joriy qismi
V bo‘lim. Pul mablag‘lari, qisqa muddatli
investitsiyalar va boshqa joriy aktivlar
II BO‘LIM. TOVAR-MODDIY ZAXIRALAR

Materiallarni hisobga oluvchi schotlarning (1000) bog‘lanishi

O‘stirishdagi va boquvdagi hayvonlarni hisobga
oluvchi schotlarning (1100) bog‘lanishi
Materiallarni tayyorlash va xarid qilishni
hisobga oluvchi schotlarning (1500) bog‘lanishi
Materiallar qiymatidagi farqlarni hisobga
oluvchi schotlarning (1600) bog‘lanishi
Asosiy ishlab chiqarishni hisobga oluvchi schotlarning (2000) bog‘lanishi
O‘zida ishlab chiqarilgan yarim tayyor mahsulotlarni
hisobga oluvchi schotlarning (2100) bog‘lanishi
Yordamchi va boshqa ishlab chiqarishlarni hisobga
oluvchi schotlarning (2300) bog‘lanishi
Umumishlab chiqarish xarajatlarini hisobga
oluvchi schotlarning (2500) bog‘lanishi
Ishlab chiqarishdagi yaroqsiz mahsulotlarni
hisobga oluvchi schotlarning (2600) bog‘lanishi
Xizmat ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarni hisobga
oluvchi schotlarning (2700) bog‘lanishi
Tayyor mahsulotlarni hisobga oluvchi schotlarning (2800) bog‘lanishi
Tovarlarni hisobga oluvchi schotlarning (2900) bog‘lanishi
II bo‘lim schotlari quyidagilar mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotni umumlashtirish uchun mo‘ljallangan:
- ishlab chiqarish jarayonida yoki ishlar bajarilishida va xizmatlar ko‘rsatilishida foydalanish uchun mo‘ljallangan xom ashyo, materiallar, xarid qilinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi buyumlar zaxiralari, yonilg‘i, idishlar, ehtiyot qismlar, inventar va xo‘jalik jihozlari, boshqa materiallar zaxiralari;
- tugallanmagan ishlab chiqarish, ishlar bajarilishi va xizmatlar ko‘rsatilishi;
- tayyor mahsulotlar;
- korxonaning oddiy faoliyati jarayonida sotish uchun mo‘ljallangan tovarlar.
III bo‘limda kelgusi davr xarajatlari va kechiktirilgan xarajatlarning joriy qismini hisobga oluvchi schotlar guruhlangan. Ushbu schotlarda korxonaning mazkur hisobot davrida amalga oshirilgan, biroq kelgusi hisobot davrlariga taalluqli xarajatlari hisobga olinishi lozim. Ular korxonada belgilangan tartibda hisobdan chiqarilishi kerak.
Hisobvaraqlar rejasida bunday xarajatlar oldindan to‘langan ijara, gazeta va jurnallarga obuna, bo‘nak tariqasida to‘langan sug‘urtalardan iborat bo‘ladi. Biroq ushbu ro‘yxatni:
- tog‘-kon tayyorlov ishlari, mavsumiy tavsifga ega bo‘lganligi munosabati bilan ishlab chiqarishni tayyorlash ishlari;
- yangi ishlab chiqarish, moslamalar va agregatlarni o‘zlashtirish;
- yerlarni tiklash va boshqa tabiatni muhofaza qilish tadbirlarini amalga oshirish;
- yil davomida asosiy vositalar ta’mirlanishi bir maromda amalga oshirilmasligi (agar korxona ta’mirlash fondini tashkil etmasa) bilan bog‘liq xarajatlar bilan to‘ldirish mumkin.
IV bo‘limda joriy debitorlik qarzlarini, ya’ni 12 oy mobaynida qaytarilishi lozim bo‘lgan debitorlarning qarzlarini hisobga oluvchi schotlar jamlangan.
Eng avvalo, ushbu schotlarda xaridorlar va buyurtmachilarga yuklab jo‘natilgan mahsulot, bajarilgan ishlar va ko‘rsatilgan xizmatlar bo‘yicha qarzlar, shuningdek ajratilgan bo‘linmalar, shu’ba va qaram korxonalarning, turli jismoniy va yuridik shaxslarning berilgan bo‘naklar bo‘yicha qarzlari, ta’sischilarning ustav kapitaliga ulushlari bo‘yicha qarzlari, xodimlarning berilgan kreditlar va zayomlar, keltirilgan zarar bo‘yicha debitorlik qarzlari va boshqa debitorlarning qarzlari hisobga olinadi.
V bo‘limda pul mablag‘lari va ularning ekvivalentlarini hisobga oluvchi schotlar, ya’ni kassadagi, bankdagi hisob-kitob va valyuta schotlaridagi, maxsus schotlardagi pul mablag‘larini, qisqa muddatli investitsiyalarni, turli boyliklar va boshqa joriy aktivlar buzilishi natijasida kelib chiqqan kamomad va yo‘qotishlarni hisobga oluvchi schotlar guruhlangan.