7- мавзу: корхонанинг асосий фондлари ва ишлаб чиқариш қуввати

Асосий воситалар самарадорлигини ифодаловчи кўрсаткичлар 
Кўрсаткичларнинг номи 
Нимани ифодалаши (мазмуни) 
Аниқланиш формуласи 
1. Ав. рентабеллиги 
Ав.лар 
ўртача 
қийматига 
нисбатан 
соф 
фойданинг 
улушини ифодалайди.
СФ*100 / Ав
ўр
, 
2. Ав. даромадлилиги 
Ав. ўртача қийматига неча фоиз 
даромад 
тўғри 
келишини 
кўрсатади 
Д*100/Ав 
3. Ав. Натижавийлиги (фонд 
қайтими) 
1 сўм Ав. ўртача қийматига қанча 
миқдорда 
натижа-вий 
кўрсаткичнинг 
(сотилган 
маҳсулот, 
товар 
маҳсулоти, 
товар обороти ва ҳ.к.) тўғри 
келишини ифодалайди 
Q/Ав
ўр
1. Ав. рентабеллиги асосий воситаларнинг 1 сўмига тўғри келадиган фойда 
суммасини ифодалайди. У соф фойданинг асосий воситалар ўртача йиллик 
қийматига нисбати билан қуйидагича аниқланади: 
Раф = СФ*100 / Ав
ўр
, 
бунда: 
Раф – асосий воситалар рентабеллиги; 
СФ – соф фойда. 
2. Асосий воситалар даромадлилиги 
Ав.д = Д*100/Ав 
3. Асосий воситалар натижавийлиги(фонд қайтими). Асосий воситалар 
маҳсулдорлиги таҳлил қилинаётган даврда (одатда, бир йилда) ишлаб 
чиқарилган (сотилган) маҳсулотнинг Ав ўртача йиллик қийматига нисбати 
шаклида қуйидаги формула орқали топилади: 
Авм= Q /Ав
ўр
, 
бунда: 
Авм – асосий воситалар маҳсулдорлиги; 
Q – таҳлил қилинган даврда ишлаб чиқарилган (сотилган) маҳсулот 
ҳажми; 
Ав
ўр
 – асосий воситалар ўртача йиллик қиймати. 
Бозор муносабатлари шароитида сотилган маҳсулот ҳажми хўжалик 
фаолиятини тўла ҳажмда акс эттиради. Фойда ва рентабеллик каби корхонанинг 
молиявий ҳолатини ифодаловчи кўрсаткичлар ҳам ушбу кўрсаткичларга 
бевосита боғлиқдир. Шунинг учун Ав. маҳсулдорлигини ишлаб чиқарилган 

---

маҳсулот бўйича эмас сотилган маҳсулот ҳажми бўйича аниқлаш тўғри бўлади. 
Бунинг учун қуйидаги формула тавсия этилади: