7 – mavzu: sabzavot, poliz va kartoshka ekinlari zararkunandalarining biologiyasi

Xayot kechirishi. Pomidor zang kanasi yil davomida rivojlanishi xam mumkin. Bunda

ochiq

yerdagi ekinlardan kuzda issiqxonalarga

o’tib rivojini davom etadi. ko‘p qismi yozda kaerda

rivojlangan

bo’lsa, usha yerda qishlab

qoladi. Bunda yerning ustki katlamida, xaschuplar

orasida nimfa xolatida qishlaydi. Zararkunanda uchun eng makbul sharoit - bu xavo xaroratining

25-30

°S, namligining esa 30-40% buli- shidir. Ushbu sharoitlarda kana rivojlanishining bir

bo‘g‘ini 7 kunda ado etiladi. Bir mavsumda kana 15 dan 25 ga- gacha bo‘g‘in berishi mumkin,

shulardan 10-15 tasi iyun- avgustda o‘tadi.

---

Zarari. o’tkazilgan maxsus tadqiqotlardan ma’lum bo’lishicha, pomidor zang kanasi asosan

pomidor va kartoshkada bemalol va tez rivojlanadi. Undan keyingi urinlarni qora va

qizil it

uzum, kuypechak va baklajon e g‘allaydi. qolgan ekinlarda zang kana rivojlana olmasligi

tasdikdangan.

Kana o‘simlik barglarining xam ustki, xam ostki tarafini bosishi mumkin. Dastlab

o‘simlikning pastki barglari, novdalari zararlana boshlaydi. U asta-sekin yuqoriga tarqab

ketadi. Zararlangan novda qo’ng’ir tusga ega bo‘lib silliklashadi, barglarida esa sariq doglar

paydo

bo‘lib, umumiy tusi qo’ng’ir bula boshlaydi. Zararlangan gul va mayda meva

nishonalari xamda barglari qurib to’kilib ketadi, yirik mevalarning y o’zida tur singari raem

paydo bo‘lib, tirishib yoriladi.

Bunday mevaning sifati va

ko‘rinishi yuqoladi,

qisman chiriy boshlaydi.

qattiq

zararlangan o‘simlik hosili 100% nobud

bo‘ladi. ayniqsa iyul-avgust oylarida pomidor va

kechki kartoshka ko‘p talofat ko‘radi.

Kartoshkaning xam novdalari silliklashib, qo’ng’ir tusga kiradi, barglari (pastdan boshlab)

quriydi, sargayadi va vaqtidan ilgari q o’rib, xosil bermaydi. Zararlangan o‘simlik mevalarida

(pomidor, kartoshka) sifat

ko’rsatkichlari o‘zgara- di: nordonligi 32-35% ga ko‘payadi;

tarkibidagi quruq moddalar kamayadi: Kand moddasi 45-72% ga, askorbin kislotasi 41-61,8%

ga, karotin 12-70% ga, quruq oqsil 52-39% ga (Mamatov, 1993).

---