7-amaliy mashg’ulot. Yo‘l poyini o‘ymada qurish va o‘yma gruntlaridan yo‘l poyi ko‘tarmasini ko‘tarish texnologik jarayonlari hisobi. Ishning mаqsаdi
Download 0.52 Mb. Pdf ko'rish
|
1 2
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ishni bаjаrish tаrtibi
|
7-amaliy mashg’ulot. Yo‘l poyini o‘ymada qurish va o‘yma gruntlaridan yo‘l poyi ko‘tarmasini ko‘tarish texnologik jarayonlari hisobi. Ishning mаqsаdi: Tаlаbаlаrni yo’l pоyini o’ymаdа qurish vа o’ymа gruntlаridаn yo’l pоyi ko’tаrmаsini ko’tаrish tеxnоlоgik jаrаyonlаri bo’yichа bilim vа ko’nikmаlаrni hоsil qilish. Yo’l pоyini o’ymаdа qurish vа o’ymа gruntlаridаn yo’l pоyi ko’tаrmаsini ko’tаrish tеxnоlоgik jаrаyonlаri hisоbi. Ishni bаjаrish tаrtibi: O‘ymalardan olinadigan gruntlar ko‘tarmalarni qurish uchun ishlatiladi. Faqat ayrim hollarda bu gruntlar ag’dargichga surib tashlanadi. Bunday holat tog’‘ sharoitida yo‘l qurilishida ko‘p uchraydi. Ayrim hollarda grunt o‘ta namlangan yoki minerologik tarkibi yaxshi bo‘lmagani sababli ko‘tarma uchun yaroqsiz hisoblanadi. Ammo ko‘pincha ko‘tarma uchun grunt manbaini qidirish lozim, chunki tekislik sharoitida yoki baland-pastligi kam joylarda o‘yma ko‘tarmaga nisbatan kam bo‘ladi. Gruntning asosiy massasi yo‘ldan har xil masofada joylashgan grunt karyerlaridan olinadi. Asosiy ishlarni bajarish uchun buldozerlar, skreperlar, eksqavatorlar va bilan frontal yuklagichli transport vositalari ishlatiladi. Mashinalarni tanlash ishlab chiqarish sharoitiga: gruntning tarkibi va holatiga, tashish masofasiga, ishning muddati va hajmiga, mashinalar saroyining borligiga bog‘liq. Gruntni kichikroq masofaga (100-150 m gacha) surishda buldozerlar yoki frontal yuklagichlardan foydalaniladi, katta masofalarda - skreperlar, eksqavatorlar va frontal yuklagichli transport vositalari ishlatiladi. 100 m gacha tashish qilishda buldozerlar, 100 dan 300 m gacha aravali skreperlardan foydalanish samaralidir. Gruntlarni 2-2,5 km masofagacha tashishda yarim aravachali skreperlar (o‘zi yurar) avtomobil-samosval bilan birgalikda ishlayotgan, cho’michining hajmi 1,6 m3 bo‘lgan bitta cho’mich eksqavatorga nisbatan samaraliroqdir. Tashish masofasi 3 km gacha bo‘lganda avtomobil-samosval bilan birga ishlayotgan, cho’michini hajmi 1,6 m3 dan kichik bo‘lgan bitta cho’michli skreperlar eksqavatorga samaraliroqdir. Gruntlarni tashish masofasi 2 km dan ortiq bo‘lganda ish unumdorligi 350 m3/soat bo‘lgan rotorli eksqavatorlardan foydalanilganda yer ishlari ancha arzonga tushadi. Keltirilgan dastlabki xulosalarni taxminiy deb qarash kerak, chunki umuman hisobga olinmagan yoki qisman hisobga olingan boshqa ko‘pgina omillar ta'sir qilishi mumkin. Masalan, eksqavator bilan birga ishlayotgan avtomobillar. Gruntlarni tashish masofasiga va eksqavator kovishining sig‘imiga mos keladigan avtomobilning muqobil yuk ko‘tarish qobilyati bo‘ladi. Ob'ektdagi ish hajmi va boshqa omillar samaradorlik ko‘rsatkichlariga ta'sir qiladi. Shuning uchun yetakchi mashinalarning muqobil variantini tanlashda aniq sharoit har tomonlama tahlil qilinadi va texnik-iqtisodiy hisoblash bilan asosiy omillarni va ko‘rsatkichlarni hisobga oluvchi yechim qabul qilinadi. O‘ymalarni o‘yish va qo‘shni ko‘tarmalarni buldozer bilan qurish. Buldozerlar quvvati va tortish kuchiga ko’ra guruhlarga bo‘linadi: o‘ta og‘ir – tortish kuchi 250 kN gacha; og‘ir – 150; o‘rtacha – 100; yengil – 50; kichik hajmli – 2.5 kN. Yurish qismiga ko’ra buldozerlar gusenisali va g‘ildirakli; ag’dargichini boshqarishiga ko’ra mexanik va gidravlik uzatkichli; ag’dargichning o‘rnatilishiga ko’ra burilmaydigan va buriladigan (universal) ag’dargichli. Buriladigan ag’dargich traktor bo‘ylama o‘qining ikkala tomonidan 90 va 600 burchak ostida o‘rnatilgan va mustahkamlangan bo‘lishi mumkin. Ayrim buldozerlarda ag’dargich gorizontal tekislikka 5o qiyalikda o‘rnatiladi. Universal buldozerlar gruntni faqat oldinga emas, yon tomonga ham suradi. Buldozerning imkoniyatini kengaytirish va ish samaradorligini oshirish uchun u ag’dargichli qanotcha, to’sqich, yumshatkichli tish bilan jihozlanadi. Ko’pincha ag’dargichli burilmaydigan buldozerlar qo‘llanadi. Yo‘l poyini qurishda buldozerning ish sikli gruntni qirqish, surish, yotqizish va orqaga qazish joyiga bo‘sh yurishdan iborat. Gruntni buldozer bilan ishlash gruntni qirqish va to’plashdan iborat. Buldozer samarali ishlashi uchun montaj qilingan traktorni tortish kuchlari o‘zgaruvchan bo‘lishi kerak: eng ko‘pi – gruntning boshida eng kami – oxirida qirqish. Ag’dargich maksimal chuqurlikka h kirganda qirqishni boshlash kerak, ag’dargicholdida kerakli miqdorda grunt xosil bo‘lishi bilan uning chuqurligini kamaytirib boriladi. Qirqilgan grunt qoziq shaklida bo’ladi (7.1, a- rasm). Download 0.52 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|
1 2