7-lektsiya Awıl xojalıq eginlerin egiw usılları. Almaslap egiw

Shorlang’an topıraqlarg’a islew beriw o’zgeshelikleri
Qaraqalpaqstan Respublikası, Xorezm, Buxara, Nawayı, Ferg’ana oblastı jerleri shorlang’an. Bul jerlerde topıraqqa islew beriwdin’ shorlanbag’an jerlerge qarag’anda o’zgeshelikleri bar. Eginler jıynap alıng’annan keyin gu’zde barlıq egislik jerlerde shor juwıw jumısları alıp barıladı. Shorlanıw da’rejesine qaray ha’r gektar jerge 3-8 mın’ m³ suw beriledi. Shor juwıw jumısları gu’zde jerdi shu’digarlawdan keyin ha’m ayırım jerlerde shu’digarlanbastan o’tkeriledi. Shor juwıw waqtında topıraq quramındag’ı erigen duzlar aymaqtan shıg’ıp ketiwi ushın izeykeshler qazıladı ha’m olar ba’rqulla islep turıwı kerek.
Shor juwıw waqtında berilgen ko’p mug’dardag’ı suwdın’ ta’siri menen topıraq bo’leksheleri ezilip, boslıqlar kemeyedi, hawa sırtqa shıg’adı. Usının’ na’tiyjesinde topıraq tıg’ızlanadı. Bul jerlerdi ba’ha’rde egis aldınan tayarlawda ayırım atızlardı plug penen qaytadan su’riwge tuwra keledi. Orta ha’m jen’il topıraqlı atızlardı otvalsız plug yamasa chizel menen jumsartadı. Keseklerdi eziw ushın tırma-mala 3 ret basıladı. Solay etip jumıs ko’lemi shorlanbag’an jerlerge qarag’anda eki ese ko’p boladı.
Shorlang’an jerlerde izey suw jer betine jaqın jaylasqanlıqtan hawa ısıwı menen suw puwlanıp jer betine duz ja’ne jıynala baslaydı, topıraq ıg’al boladı. O’simlik tamırı jaylasqan qatlamda ha’r qıylı za’ha’rli gazler payda boladı. G’awashanın’ tamır shiriw keselliklerinin’ payda bolıwına sebepshi boladı. Sonlıqtan, bul jerlerde suwdın’ puwlanıwın kemeytiw ushın kapillyar nayshalardı buzıw kerek, topıraqtı jumsartıp hawasın almastırıw kerek boladı.
Bul jumıslardı orınlaw ushın g’awasha qatar arasına kultivaciya islenedi. Ayırım jer astı izey suwları jaqın jaylasqan jerlerde izey jer betine tez bilinedi. Bunday waqıtları kultivatordın’ ortadag’ı jumısshı organı 22-25 sm teren’likke shekem jumsartatugın etip chizellanadı. Usılay islengende topıraq qurg’aq boladı, duzdın’ ta’siri kem boladı, hawa, suw, ıssılıq rejimleri jaqsılanadı.