7-lektsiya Awıl xojalıq eginlerin egiw usılları. Almaslap egiw

7-lektsiya Awıl xojalıq eginlerin egiw usılları. Almaslap egiw.

Reje:
1. Awıl xojalıq eginlerin egis usılları ha’m egiske tiykarg’ı talap

2. Ken’ qatarlap egiw
3. Tar qatarlap egiw
4. Egis sapası
Egiske tiykarg’ı talap. Egis bul awıl xojalıq eginlerin intensiv texnologiyada jetistiriwdegi a’hmiyetli texnologiyalıq operaciya esaplanadı. Ma’deniy eginlerdi o’mirlik faktorlar menen ta’miyinlewde olardın’ biologiyalıq talabıN qanaatlandırıw ha’m joqarı zu’ra’a’t alıwda, olarg’a za’ru’r optimal azıqlanıw maydanı, tuwrı egis teren’ligi ha’m tiykarlang’an egis norması bolıw kerek.
Eginlerdin’ joqarı o’nimdarlıg’ı ko’pshilik waqıtta egis mu’ddeti, usılı ha’m tuxım sapasına baylanıslı boladı. O’z waqtında ha’m sapalı etip egilgende tuxımnın’ ko’gerip shıg’ıwı ushın qolaylı jag’day jaratılıw menen birge optimal tu’p qalın’lıg’ı boladı.
O’simliktin’ tu’p sanına egis mug’darı, atız ko’geriwshen’ligi ha’m o’simliktin’ jasawshan’lıg’ı ta’sir etedi. Tuxımnın’ laboratoriyalıq ko’geriwshen’ligi atız ko’geriwshen’liginen joqarı boladı. Atız ko’geriwshen’ligi atız jag’dayında anıqlanadı.
Azıqlanıw maydanı – bul bir o’simlikke tuwra keletug’ın atız maydanı. Optimal azıqlanıw maydanı bul ha’r bir gektardan joqarı ha’m sapalı zu’ra’a’t alıwdı ta’miyinleytug’ın maydan bolıp esaplanadı. Ha’r bir o’simliktin’ optimal azıqlanıw maydanı ta’jiriybede anıqlanadı. Onnan joqarı yamasa kem bolıwı zu’ra’a’ttin’ kemeyip ketiwine alıp keledi. Azıqlanıw maydanı o’simliktin’ jer u’stindegi massasına baylanıslı boladı. Ma’selen, g’awasha ushın tu’p sanı 100-120 mın’, ma’kke ha’m ayg’abag’ar ushın 40-45 mın’, gu’zlik biyday ushın 3-5 mln tu’p bolg’anda ha’r bir o’simlik ushın optimal azıqlanıw maydanı jaratıladı.
Tuxımnın’ egis mug’darı onın’ egiske jaramlıg’ın esapqa alg’an tu’rde egiletug’ın ko’geriwshen’ tuxımnın’ mug’darı yamasa massası menen anıqlanadı. İri tuxımlı o’simliklerdin’ egiletug’ın tuxım sanı kem, mayda tuxımlardın’ tuxım sanı ko’p boladı. Egis mug’darının’ zıyat bolıwı tu’p sanının’ artıwına alıp keledi, o’simlik jatıp qaladı ha’m zu’ra’a’t toplawı ushın qolaysız jag’day payda boladı. Topıraq klimat jag’dayın esapqa alıp optimal egis mug’darı joqarı zu’ra’a’t alıwdı ta’miyinleydi. Egis mug’darın retlestiriw menen o’simliktin’ jasaw jag’dayın (jaqtılıq, suw, azıq) jaqsılaw mu’mkin. Egis mug’darın ha’r bir biologiyalıq o’zgeshelikleri ha’m sortın esapqa alıp belgileydi. Egis mug’darın belgilew ushın tuxımnın’ egiske jaramlıg’ı anıqlanadı.
EJ =
EJ – egiske jaramlıg’ı, %
T_m – tuxımnın’ tazalıg’ı, %
T_k – tuxımnın’ ko’geriwshen’ligi, %
Tuxımnın’ tazalıg’ı 99% ha’m ko’geriwshen’ligi 95% bolg’anda egiske jaramlıg’ı