7-Ma’ruza Mavzu: Qattiq jismning tekislikka parallel harakati

5- masala. Krivoship OA qo’zg’almas O o’q atrofida o’zgarmas w_OA - burchakli tezlik bilan aylanma harakat qilmoqda (140- shakl). Agar OA=r va AB=l bo’lsa shu mexanizmning Ð BOA=90° bo’lgan holatidagi polzunning tezlanishi va AB shatunning burchakli tezlanishi aniqlansin.
Echish. Shakldagi holatda shatunning barcha nuqtalarining tezliklari bir xil bo’lib, v_A-ga teng bo’ladi. Shu sababli oniy tezliklar markazi cheksizlikda yotadi va w_AB=0 bo’ladi. U holda tgm=e_AB/(w_AB)²=¥ va m=90° (e_AB¹0) bo’ladi. [Aks holda (60) va(9.6) formulalar orqali va bo’ladi, bu esa mumkin emas chunki bu vektorlar o’zaro perpendikulyar yo’nalganlar].
A nuqtaning tezlanishi a_A= =r×(w_OA)² ga teng bo’lib, AO chiziq bo’ylab yo’naladi. B nuqta to’g’ri chiziq bo’ylab harakat qilgani uchun, uning tezlanishi OB chiziq bo’ylab yo’naladi. 139- shakldan ko’rinib turibdiki, AB shatundagi ixtiyoriy M nuqtaning tezlanishi MQ chizig’iga m burchak ostida yo’naladi. Hozirgi holda m=90°; demak, AQ va BQ chiziqlar va -vektorlarga perpendikulyar bo’lishi kerak. A va B nuqtalardan shu perpendikulyar chiziqlarni o’tkazib Q nuqtaning o’rnini aniqlaymiz. So’ngra (9.14) formulaga asosan proportsiyalar tuzamiz, ya’ni a_B/BQ=a_A/AQ, bu erda BQ=r, AQ= natijada,

AB shatunning ixtiyoriy boshqa M nuqtasining tezlanish vektori - , MQ chiziqqa perpendikulyar yo’nalgan bo’ladi (m=90°). Modul a_M - esa (7a.9) formuladan aniqlanadi.
Shatunning e_AB -burchakli tezlanishi esa, a_B=BQ×e_AB formula orqali aniqlanadi, u esa (7.5) formulaga w_AB=0 ni qo’yish orqali aniqlanadi. Natijada,