7-mavzu. Bozor va tavakkalchilik, firma va ularning tashkiliy-iktisodiy asoslari

Axborot assimetriyasi va ijtimoiy siyosat 
Biz ikki turdagi axborot assimetriyasini ko’rib chiqdik: ahloqiy havf va zararli 
tanlov. Biz odamlarni tekhirish va signal berish muammolarida qay tarzda o’zini 
tutushini ko’rib chiqdik. Endi, assimetrik ma’lumotni o’rganish bizga ijtimoiy siyosatni 
olib borishda qanday yordam berishini ko’rib chiqaylik.
Bozorning yutuq sari borishi va muvaffaqiyatsizlikka erishishi orasidagi keskinliklar 
mikroiqtisodiyotning asosiy mavzusidir. Talab va taklifning tenglik nuqtasi 
samaradorligi uning jamiyat olishi mumkin bo’lgan bozordagi jami ortiqlikni(taklifning 
talabdan ortishi) ko’paytirib beradi. Adam Smitning ko’rinmas qo’li to’liq o’z ishini 
qilayotganday ko’rinadi. Bu xulosa, tashqi ta’sir (10 bo’lim) ijtimoiy xom ashyolar (11 
bo’lim), nomukammal bozor raqobatdoshligi (15-17 bo’limlar), va qashshoqlik (20 
bo’lim) kabi vaziyatlarning tasirini o’rganib chiqilganidan so’ng yo’qga chiqarildi. Bu 
kabi hodisalar, hukumatni ba’zida bozorning ahvolini yaxshilay olishini ko’rsatadi.
Assimetrik ma’lumotni o’rganib chiqish, bizga bozordagi hodisalardan ogoh 
bo’lishga yangi sabab beradi. Bazi odamlarning boshqalarga nisbatan bozor haqida 
ko’proq bilishi, tovar aylanishini yomonlashtirishi mumkin. Masalan, sifati yaxshi 
bo’lgan haydalgan mashina sotuvchilari , haridorlarning yomon mol olib qo’yish 
qorquvidan mashinasini sotishi qiyin bo’ladi. Yoki, Sug’urta kompaniyalarining qattiq 
kasal bo’lmaganlar va jiddiy kasalligi bor odamlar bilan birga ishlashi sababli, jiddiy 
kasal bo’lmagan odamlarga past narxdagi sog’lik sug’urtasini olish muammo bo’ladi.

---

Ya’na, ba’zi vaziyatlarda assimetrik ma’lumot hukumatni aralashishiga ham olib 
keladi, va 3 ta faktlar bu muammoni yanada chigallashtiradi. Birinchisi, yuqorida aytib 
o’tilganiday shaxsiy sektorning assimetrik ma’lumotni o’zining shaxsiy tekhirish va 
signal berish yo’llari bilan hal etishi mumkin. Ikkinchisi, hukumat kamdan-kam 
holatlarda shaxsiy guruhlardan ko’proq ma’lumotga ega bo’ladi. Shuning uchun ham 
assimetrik muammo paydo bo’lganida siyosatchilar natijaning noaniqligi sababli 
bozorni ahvolini yaxshilashda qiynalishadi. Uchinchidan esa, hukumatning o’zi 
nomukammal institutdir, bu haqida esa kelgusi mavzularda aytib o’tiladi.