7-мавзу. Ёғоч конструкциялари ҳақида умумий маълумотлар ёғоч конструкцияларини ҳисоблаш асослари Режа

7.2.1-расм. Ёғоч материаллари:
а)-арраланган; б)-доирасимон; 1-тахтанинг кенг юза томони; 2-учидаги ён томони; 3-қалинлиги ён томони; 4-қиррали ёғоч; 5-қалин тахта; 6-юпқа тахта; 7-рейка; 8-ёғоч хода; 9- бир томони текис хода ; 10-кантланган хода.
Доирасимон қурилиш материали-иккала чеккаси текис арраланган, бутоғларидан тозаланган ёғочдир. Улар стандарт 4,0; 4,5; 5,0; 5,5; 6,0 ва 6,5 м узунликларга эга ва бу турдаги ёғоч материаллари кесик конус шаклида бўлади.
Улар диаметрининг узунлиги бўйича камайиши кичрайиш деб аталади. Кичрайиш ўртача 1м да 0,8см ни ташкил қилади. Доирасимон кўндаланг кесимли ёғочнинг диаметри кичик диаметри бўйича аниқланади. Унинг ўртача диаметри 14см дан 26см гача оралиқларда бўлади ва айрим ҳолларда ундан катта ҳам. Диаметрларни ўзгариш градацияси 2см ни ташкил қилади. Унинг ўртача диаметрини қуйидаги ифода орқали аниқлаш мумкин:
d_ўрт = d+0.5*l
Диаметри 13 см дан кичик бўлган ёғочлар вақтинчалик иншоотлар қурилишида ишлатилади.
Қиррали ёғоч материаллари-арраланган ёғоч материаллари ёғочни тилиш рамаларида ёки айланма тилиш станокларида ёғочни бўйламаси бўйлаб арралаш натижасида ҳосил қилинади. Улар стандарт 0,25м градация билан 1м дан 6,5м гача бўлган ўлчамларда бўлади. Юк кўтарувчи конструкциялар учун ёғочгача бўлган ўлчамларда бўлади. Юк кўтарувчи конструкциялар учун ёғоч тахтанинг кенглиги 60 мм дан 250 мм гача, қалинлиги 11 мм дан 100 мм гача бўлади.
Брусча-қалинлиги 50мм дан 100 мм гача, кенглиги 100 мм дан 175 мм гача бўлади.
Брус-қалинлиги ва кенглиги 125 мм дан 250 мм гача бўлади.
Ёғочнинг тузилиши, бутоқлари ва сифати унинг келиб чиқиши билан аниқланади. Дарахт сифатида келиб чиқиши ва ўсиши натижасида ёғоч трубасимон қатлам-толали тузилишга эга бўлади.
Ёғоч қурилиш материалининг сифати, асосан ёғочнинг бир жинслилик даражаси билан аниқланади. Бир жинсли бўлмаган тузилиши ёғочни ўсиши жараёнида, ёғоч материалларини омборда сақлаш жараёнида, қуритиш, қайта ишлаш ва ишлатиш жараёнида вужудга келади.
Ёғочнинг сифатини бузадиган, бир жинслилигини ўзгартирадиган омил-бу бутоғлардир. Бутоғлар ён шохлари натижасида вужудга келади.
Конструкциявий ёғоч материалларининг сифати, тоифалари билан белгиланади. Ёғоч материали учта тоифаларга бўлинади.