7-mavzu: Variatsiya kо‘rsatkichlari

bir yoki bir necha belgi bо‘yicha guruhlangan hodisalar о‘rtachalari orasidagi tafovutga umumiy ishonch bahosi beriladi;

bir yoki bir necha omillarning о‘zaro ta’siri bо‘yicha umumiy ishonch baho aniqlanadi;

juft о‘rtachalar orasidagi xususiy tafovutga baho beriladi.

Agar dispersiyani kvadrat ildizdan chiqarsak, u holda о‘zgaruvchanlikning haqiqiy darajasi kelib chiqadi. Bu kо‘rsatkich о‘rtacha kvadratik tafovut deb ataladi . О‘rganilayotgan hodisa qanday birliklarda ifodalangan bо‘lsa, о‘rtacha kvadratik tafovut ham shunday birliklarda ifodalanadi.

Agar dispersiyani kvadrat ildizdan chiqarsak, u holda о‘zgaruvchanlikning haqiqiy darajasi kelib chiqadi. Bu kо‘rsatkich о‘rtacha kvadratik tafovut deb ataladi . О‘rganilayotgan hodisa qanday birliklarda ifodalangan bо‘lsa, о‘rtacha kvadratik tafovut ham shunday birliklarda ifodalanadi.

Yuqorida kо‘rib chiqilgan variatsiya kо‘rsatkichlari о‘rganilayottan hodisa va voqealar qanday birliklarda (sо‘m, tonna, metr va h.k.) ifodalangan bо‘lsa, ular ham shu birliklarda ifodalanadi. Bu esa turli xildagi hodisa va voqealar uchun hisoblangan kо‘rsatkichlarni taqqoslashga imkon bermaydi. Ushbu muammo statistikada variatsiya koeffitsiyentini hisoblash bilan hal etiladi.

Yuqoridagi ma’lumotlarga tayangan holda, о‘rtacha kvadratik tafovut quyidagiga teng bo’ladi:

Yuqoridagi ma’lumotlarga tayangan holda, о‘rtacha kvadratik tafovut quyidagiga teng bo’ladi:

2,61 (yil)

Variatsiya koeffitsiyenti о‘rtacha kvadratik tafovutning о‘rtacha miqdorga bо‘lgan nisbat natijasiga teng. Bu koeffitsiyent qiymati, agar u foizda ifodalangan bо‘lsa, 0 bilan 100 orasida yotadi. U 0 ga qancha yaqin tursa, о‘zgaruvchanlik shuncha kuchsiz va 100ga yaqinlashsa, shunchalik о‘zgaruvchanlikning kuchliligidan dalolat beradi.

Variatsiya koeffitsiyenti о‘rtacha kvadratik tafovutning о‘rtacha miqdorga bо‘lgan nisbat natijasiga teng. Bu koeffitsiyent qiymati, agar u foizda ifodalangan bо‘lsa, 0 bilan 100 orasida yotadi. U 0 ga qancha yaqin tursa, о‘zgaruvchanlik shuncha kuchsiz va 100ga yaqinlashsa, shunchalik о‘zgaruvchanlikning kuchliligidan dalolat beradi.