7-semestr 1-mavzu: O‘nli kasrni to‘g‘ri kasr ko‘rinishda ifodalash. O‘nli kasrlar ustida arifrnetik amallar

Mashqlar 
1.Talabaga 
kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozish mumkin yoki mumkin 
emasligini aniqlash topshirildi. U bu kasrning maxrajini tub ko'paytuvchilarga 
ajratdi: 260 . = 22 • 5 • 13 va quyidagicha xulosaga keldi: 
kasrni o‘nli kasr 
ko‘rinishda yozish mumkin emas.O‘qituvchi talabaning javobini noto‘g‘ri deb 
topdi. Nima uchun? 
1. 
kasrlardan qaysilarini o‘nli kasr ko‘rinishida yozish mumkin? 
2. Sonlar yozuvi berilgan: 0,40;
; 0,4;
; 5;
;
; 0,6; 
• Nechta turli son 
yozilgan? Bu sonlarning nechtasi kasr son?
3. Quyidagi ifodalar qiymatini ratsional usul bilan toping:
a) 8,3 + 3,85 + 9,7 + 5,15 + 2,25 + 0,125; 
b) 8,7 + 7,73. 
1. O‘nli kasrni yozish uchun avval butun qismi, so‘ng vergul qo‘yib kasrning surati 
yoziladi.
2. To‘g‘ri kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozing. Agar kasr to‘g‘ri kasr bo‘lsa, uni
o‘nli kasr ko‘rinishida yozishda butun qismi 0 deb olinadi va vergul yordamida 
kasr qismidan ajratib yoziladi. = 0,6; = 0,7; = 0,65
3. 7 dm 4 cm ni detsimetrda ifodalang. Yechish: 1 cm = 10 dm, demak, 4 cm 
= 0,4 dm.
7 dm 4 cm = 7 dm+0,4 dm = 7,4 dm. Vergulning chap tomonidagi 7– butun 
dm lar sonini, vergulning o‘ng tomonida turgan 4 – detsimetrning o‘ndan bir 
qismidagi ulushlari sonini ifodalaydi. 

---

 detsimetrda ifodalang: 4 dm 5 cm; 2 dm 8 cm; 1 dm 9 cm; 3 dm 6 cm.
4. Rasm asosida masala tuzing va yeching:
5. To‘g‘ri kasrlarni o‘nli kasr ko‘rinishida ifodalang: 3/25 ; 7/16 ; 
17/100 ; 29/32 ; 23/25 ;
6. Uzunligi 10 cm bo‘lgan kesma chizing va uni 10 ta qismga bo‘ling. 2 ta qismini 
bo‘yang va bo‘yalgan qismni avval oddiy kasr, so‘ngra o‘nli kasr ko‘rinishida 
ifodalang. 
To’g’ri va noto’g’ri kasrlarni o’nli kasrga aylantiring:
1. a)
noto‘g‘ri kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozing. Yechish: kasrning 
maxrajidagi nollar soni bitta. Shuning uchun, suratidagi raqamlarni o‘ngdan 
chapga tomon bitta sanab, vergul qo‘yamiz: 4,9. Hosil bo‘lgan o‘nli kasrda 4 
raqami kasrning butun qismi, verguldan keyin turgan raqam – 9 uning kasr 
qismi: = 4,9
b) 5/100 kasrni o‘nli kasr ko‘rinishida yozing. Yechish: kasrning 
maxrajidagi nollar soni ikkita. Shuning uchun, suratidagi raqamlarni o‘ngdan 
chapga tomon ikkita sanab, vergul qo‘yiladi. 5 raqami oldida boshqa raqam 
bo‘lmaganligi sababli verguldan oldin nol yoziladi. Javob: = 0,05 Agar to‘g‘ri 
kasr maxrajidagi nollar soni suratidagi raqamlar sonidan ko‘p bo‘lsa, 
yetmayotgan o‘rinlarga nol qo‘yish kerak.
2.Quyidagi sonlarning butun va kasr qismlarini ko‘rsating: 2,4; 5,7; 0,81;
7,09; 0,16; 12,2 
3.O‘nli kаsr ko‘rinishida yozing: 1/ 10 ; 5 /10; 2/ 10; 6/10; 5/100; 8 /100;
2/ 100; 99/ 100; 9/100; 2/100; 64 /100;