8 – Leksiya. Kalsiynasiya prosessinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

Ciklon – gazdi qattı bólekshelerden oraydan qashıwshı kúsh járdeminde tazalaw ushın arnalǵan úskene. Shań menen pataslanǵan gaz ciklonǵa shtucer 1 (72-súwret) arqalı kiredi, aylanba háreket jasawınıń aqıbetinde qattı bóleksheler oraydan qashıwshı kúsh penen úskene diywallarına 3 ılaqtırıladı, solay etip óziniń tezligin joǵaltadı hám konus tárizli qabıllaǵıshqa 4 sırǵanap túsedi. Tazalanǵan gaz ciklonnan oraylıq truba 2 boylap shıǵadı. Ciklonda gaz suwıtılmaydı. Bunday ciklonlar «qurǵaq» ciklonlar dep ataladı, olarda suw puwlarınıń kondensaciyalanıwına jol qoyılmaydı. Soda zavodlarında qollanılatuǵın «qurǵaq» ciklonnıń ulıwma biyikligi 9160 mm, cilindrlik bóliminiń biyikligi 4500 mm, ishki diametri 2300 mm.
Soda pechleriniń gazin soda shańlarınan tazalaw ushın sodanı mexanikalıq túsiriwshi ciklonlar (73-súwret) da qollanıladı. Olar ultanı tegis cilindr formasındaǵı korpus 4 kórinisinde boladı. Ultannıń shetlerinde, tómeninen klapan menen jabılǵan, júk túsiriwshi sańlaq 5 islengen. Shań menen pataslanǵan gaz ciklonǵa patrubka 6 arqalı kiredi hám tazalanǵan gaz oraylıq truba 3 arqalı shıǵarıladı. Ciklon qalaqlarǵa 7 hám 8 jáne bılǵawıshǵa 2 iye. Qalaqlardıń hám bılǵawıshtıń aylandırılıwı, ciklonnıń ultanında jaylasqan, háreketke keltiriwshi valı ultan arqalı sırtqa shıǵarılǵan, berilisler sisteması arqalı ámelge asırıladı. Val salnik járdeminde tıǵızlanadı.

	73-Súwret. Íǵal bikarbonat bılǵawıshı: 1 – bılǵawısh privodı, 2 – bılǵawısh, 3 – tazalanǵan gazdiń shıǵıwı ushın oraylıq truba, 4 – korpus, 5 – túsiriw sańlaǵı, 6 – shańlanǵan gazdiń kiriwi ushın patrubka, 7, 8 – qalaqlar.
72-Súwret. Ciklonnıń sxeması: 1 – shańlanǵan gazdiń kiriwi ushın shtucer, 2 – tazalanǵan gazdiń shıǵıwı ushın truba, 3 – úskene diywalı, 4 – konuslıq shań qabıllaǵısh.

Bılgawısh 2 ciklonnıń diywallarınan soda shańların qırshıp aladı, al qalaqlar 7 hám 8 jumsartadı, jáne sodanı júk shıǵarıwshı sańlaqqa 5 qaray ısıradı. Júk túsiriw terezesindegi qalaqlar terezege jaqınlaǵanda ashıladı. Salnik úskeneniń niń muǵdarı joqarı bolǵan gazdi alıw ushın zárúr bolǵan germetikligin támiyinleydi. Ciklonda ıǵallıqtıń kondensaciyalanıwın boldırmaw ushın (ol onıń pataslanıwına alıp keliwi múmkin), úskene sırtıńan jıllılıq izolyaciyası menen qaplanǵan.

Soda pechleriniń gazi ciklonnan keyin gaz juriwshi kollektorǵa ótedi, ol jerde shashıratqıshlar (brızgalki) járdeminde hálsiz suyıqlıq shashıratıladı. Bul jaǵdayda gaz biraz suwıtıladı hám ciklonnan ótip ketken az muǵdardaǵı soda shańlarınan tazalanadı, hám soda pechleri gaziniń suwıtqıshı XGSP úskenesine kelip túsedi.
Soda pechleri gaziniń suwıtqıshı (XGSP) (74-súwret) eki bólimnen turadı – suwıtqıshtıń 2 ózi hám rezervuar - 1. Suwıtqısh bir qatar suwıtıwshı bochkalardan (karbonizaciyalıq kolonnanıń suwıtıwshı bochkalarına uqsas) turadı. Gaz hám hálsiz suyıqlıq úskeneniń trubalar aralıq keńislik boylap joqarıdan tómenge qaray, suwıtıwshı suw trubanıń ishi menen – tómennen joqarıǵa qaray háreketlenedi. Suw xolodilnikke eki orınnan parallel aǵımlarda beriledi. Hálsiz suyıqlıq rezervuar-postamentke 1 aǵadı. 1 t sodaǵa 350 kg ǵa shamalas suw kondensaciyalanadı hám shama menen 8 kg , 10 kg hám 10 kg uslap qalınadı. Gazdi suwıtıw ushın hár bir tonna sodaǵa sutkasına 2 m² qa shamalas suwıtıwshı bet zárúr boladı.
KSCHS-7 indeksi menen shıǵarılǵan, zamanagóy XGSP úskenesi, 75-súwrette kórsetilgen. Úskeneniń tómengi bóliminiń diametri 2800 mm, ústińgi bóliminiki – 2400 mm. Úskeneniń tómengi bóliminde rezervuar 1 jaylasqan, onıń ústinde diametri 50/60 mm jıllılıq almastırıwshı trubkaları bolǵan, 9 cargalardan turıwshı, suwıtqısh 2 ornalasqan. Hár bir cargada 312 trubka bolıp olardıń beti 170 m². Joqarǵı bólimde suwıtqıshtıń ústinde nasadkalı juwıw úskenesi 3 jaylasqan, onıń ishinde kózgenek torǵa jatqızılǵan, eki qabatlı aǵash xordalı nasadkaları boladı. Nasadkanıń ústinde suwǵarǵısh jaylasadı. Úskeneniń korpusı shoyınnan jasalǵan hám bólek-bólek cargalardan flanecler arqalı qurastırılǵan. Úskeneniń ulıwma biyikligi 31200 mm.