8 – Leksiya. Kalsiynasiya prosessinin’ teoriyaliq tiykarlari ha’m texnologiуаliq esaрlari

Puwlı kalcinator. Házirgi waqıtları natriy bikarbonatın kalcinaciyalaw ushın soda pechiniń barabanın jalınlı qızdırıwdıń ornına jıllılıq tasıwshı retinde suw puwı qollanıladı. Málim bolǵanınday kondensaciyalanıwshı puwdan diywallarǵa jıllılıq jetkerip beriw intensivligi oshaq gazlerinikine qaraǵanda kóp ese joqarı boladı. Puwlı kalcinatorlarda pech barabanlarına oshaq gazleriniń joqarı temperaturasınıń zıyanlı tásiri bolmaydı. Jalınlı soda pechleri menen birdey quwatlılıqqa iye bolǵan halda puw kalcinatorları iyelep turǵan bólmelerdiń maydanı ádewir kishi boladı.
Puwlı kalcinatordıń dúzilisi haqqında túsinik 69-súwrette berilgen. Aylanıwshı polat barabannıń ishinde úsh qatar qızdırıwshı qabırǵalı trubalar 3, dóńgelek puw kameralarınıń 5 volcovkalanbaǵan (razvolcovannıx) ushlarına jaylasqan. Kalcinatordıń barabanı hám qızdırıwshı trubaları sodanıń shıǵarılatuǵın tárepine qaray qıyalıqqa iye. Soda kalcinatordan túsiriwshi qalta (karman) 11 arqalı shıǵarıladı. Dóńgelek puw kamerasına 5 puw pechtiń qozǵalmaytuǵın bólimindegi shtucer 9 arqalı kelip túsedi hám arı qaray oraylıq truba 8 boylap, ol jerden puw kamerasına ketetuǵın úsh patrubkaǵa 6 ketedi. Kondensat trubalardan puw kamerasına aǵadı hám ol jerden bir qatar sańlaqlar 13 arqalı kondensat ushın dóńgelek kameraǵa 12 ketedi, ol diywallar menen úsh sekciyaǵa bólingen. Hár bir diywaldıń bir tárepinde kondensat aǵıwıı ushın sańlaq 13 jaylasqan, al ekinshi tárepinde – kalcinatordan kondensattı shıǵarıw ushın sańlaq 4 hám truboprovod 7 bar. Sekciya tómendegi halatta turǵanda oǵan kelip túsken kondensat baraban aylanǵan waqıtta sekciyanıń ekinshi ushınan truboprovod 7 boylap aǵıp shıǵadı hám arı qaray shtucer 10 arqalı kalcinatordan shıǵarıladı.

69-Súwret. Puwlı kalcinator: 1 – kalcinator barabanınıń diywalı, 2 – jıllılıq izolyaciyası, 3 – qızdırıwshı trubalar, 4 – kondensatordı shıǵarıw ushın sańlaq, 5 – puw kamerası, 6 – puw kamerasına puw alıp barıw ushın patrubka, 7 – kondensattı shıǵarıw ushın truboprovod, 8 – puw ushın truboprovod, 9 – puwdı alıp keliw ushın truboprovod, 10 - kondensattı shıǵarıw ushın shtucer, 11 – túsiriw qaltası, 12 - kondensat ushın dóńgelek kamera, 13 - kondensattı puw kamerasınan shıǵarıw ushın sańlaq.

Kalcinator retur sodanı kirgiziw menen isleydi. Júklewshi mexanizm negizinde ádettegi returlı júklegishli pechlerdiń mexanizmine uqsas – bikarbonat returlıq soda menen aralastırǵıshta aralastırıladı hám kalcinator barabanına beriledi. Kalcinatordıń sırtqı betlerinde jıllılıq izolyaciyalawshısı 2 bar. Kalcinator 2450-3439 kPa (25-35 kgs/sm²) basımdaǵı puw menen qızdırıladı. Sodanıń temperaturası 250 ⁰C qa jetedi. Bunday joqarı temperaturalarda kalcinaciya tezligi, jalınlı betin úlkeytiw imkanın beredi. Qızdırıw betin keńeytiw ushın qızdırıwshı trubalar qabırǵalı eti soǵıladı. Birdey ólshemlerde bolıwına qaramastan puwlı kalcinatorlardıń quwatlılıǵı, jalınlı soda pechlerine qaraǵanda joqarı boladı. Uzınlıǵı 20 m hám diametri 2,6 m bolǵan kalcinator barabanınıń quwatlılıǵı sutkasına 300 t ǵa jetedi (bikarbonattıń ıǵallıǵı 16 mas. % hám retur qosılǵannan keyingi ıǵallıǵı 6 mas.% bolǵanda). 3126 kPa (32 kgs/sm²) basımdaǵı puwdıń sarp-lanıwı 1,7 t, barabannıń aylanıw jiyiligi 7 ayn/min, onıń toltırılıw dárejesi 30 %.

Házirgi waqıtta ónimdarlıǵı sutkasına 600 t bolǵan puwlı kondensatorlar islep shıǵarılǵan. Puwlı kondensatorlardı qollanıw miynet ónimdarlıǵın ádewir dárejede kóteredi hám xızmet kórsetiwshi jumısshılardıń miynet sharayatları jaqsılanadı.