8- mazvu: Estetika nazariyasi. Reja

Ulug`vorlik - bu katta ijobiy ijtimoiy ahamiyatga ega predmetlar va hodisalarning estetik qiymatini tavsiflovchi estetik kategoriyadir, ammo ular o`zlarining jo`da ulkan qudrati tufayli jamiyat va shaxs tomonidan ijobiy o`zlashtirila olmaydi. Ulug`vorlikning yaxlit tavsifini birinchilardan bo`lib I.Kant berdi. Agar go`zallik, faylasufning fikriga ko`ra,muayyan shakl, cheklash bilan tavsiflanadigan bo`lsa, unda ulug`vorlikning mohiyati uning cheksizligi, cheksiz buyukligi va insonning mushohada va tasavvur qilish qobiliyati bilan mos kelmasligida.
Ulug`vorlik insonni jismoniy mavjudot sifatida bosadi, o`z chekliligi va cheklanganligini anglashga majbur qiladi, ayni paytda uni ma`naviy mavjudot sifatida yuksaltiradi, unda o`zining jismoniy jihatdan taqqoslab bo`lmaydigan va uni bosib turadigan tabiat ustidan axloqiy ustunligini anglashni uyg`otadi.
Hayotdagi, voqelikdagi ulug`vorlik san`atda o`z in`ikosini topadi. Masalan, Misr piramidalari fir`avnning - tirik xudoning, quyosh o`g`lining buyukligini aks ettiradi. San`atdagi ulug`vorlikning aks etishining tipik shakllari ulkanlik, keng ko`lamlilik, monumentalligidir.
Ulug`vorlik obrazi O`rta asrlar san`atidagi gotik soborlarda aks ettirilgan bo`lib, ularda odamning Xudoga, Osmon Saltanatiga bo`lgan intilishini ochib beriladi.
Ulug`likning badiiy ifodasi - bu pafos (yunoncha - tuyg`u, ishtiyoq).
Ulug`vorlikning juft kategoriyasi tubanlik kategoriyasidir.
Tubanlik - bu katta salbiy ijtimoiy ahamiyatga ega va jamiyat va shaxs uchun xavf tug`diradigan predmetlar va hodisalarning estetik qiymatini tavsiflovchi estetik kategoriyadir.
Tubanlik - bu xunuklikning o`taketgan darajasi, g`oyat salbiy qadriyat.
Tubanlikka boshqa estetik kategoriyalarga qaraganda ko`proq darajada axloqiy baho xosdir: u yovuz kuchlar bilan (zo`ravonlik, yolg`on, buzuqlik va boshqalar); urush, odamni odam tomonidan ekspluatatsiya qilish, kamsitish, shaxsni bostirish va boshqalar (ijtimoiy hayotda); odamning alkogol va giyohvand moddalarga qaramligi (psixologik jihatdan) bevosita bog`liqdir.
Fojiaviylik va kulgililik ko`proq odamlarning munosabatini, hayotiy pozitsiyalarini va taqdirlarini aks ettiradi.