136
Agar davlat budjetiga barcha soliq tushumlari joriy daromad – Y
dinamikasiga bog‘liq deb
hisoblasak soliq funksiyasi T = tY –
ko‘rinishni oladi. Bu holatda iste’mol funksiyasi quyidagi ko‘rinishga
ega bo‘ladi:
C=a+b(Y-tY)= a+b(1-t) Y,
Soliq multiplikatori esa quyidagi ko‘rinishni oladi:
-b
mt = ------------
1-b(1-t)
Bu yerda: mt – yopiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatori. To‘liq
soliq funksiyasi
T=Ta+tY ko‘rinishga ega. Ta – avtonom soliqlar
(masalan, mulkka, erga soliqlar).
To‘liq soliq funksiyasini e’tiborga olsak, iste’mol funksiyasi
quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:
C=a+b[Y-(Ta+tY)]
Iiste’mol funksiyasining Ushbu
shaklini hamda sof eksport
funksiyasini hisobga olib ochiq iqtisodiyot uchun soliq multiplikatorini
hisoblasak u
- b
mt = --------------- ko‘rinishini oladi.
1-b(1-t)+ m’
Demak soliqlarni bir miqdorga kamaytirilishi yoki ko‘paytirilishi
natijasida YaIM hajmining bundan necha marta ko‘p miqdorga
o‘zgarishi iste’molga
chegaralangan moyillik, chegaraviy soliq
stavkasiga va importga chegaralangan moyillik darajalariga bog‘liq
Ochiq iqtisodiyotda davlat xarajatlari
multiplikatori va soliq
multiplikatorini hisobga olganda muvozanatli ishlab chiqarish hajmi
modeli quyidagicha bo‘ladi:
1b Y= (a+I+G+g)Ta 1-b(1-t)+m’1-b(1-t) + m’
Aytaylik hukumat o‘z xarajatlarini qandaydir
miqdorga oshirdi va bu
xarajatlarni moliyalashtirish uchun soliq miqdorini ham shuncha
oshirdi. Bunda davlat xarajatlari va avtonom
soliqlar miqdorlarining
bir vaqtning o‘zida bir xil miqdorda o‘zgarishi natijasida
daromadlarning
137
jami o‘zgarishi ΔY miqdori quyidagiga teng bo‘ladi:
Do'stlaringiz bilan baham: 
