8-mavzu. Bozor va tavakkalchilik

Ish joylari variantlari bo`yicha daromad olish ehtimoli 

 

Oylik 

maoshi 

1- natija 

2 – natija 

Ehtimoli 

Daromad, 

ming so`m 

Ehtimoli 

Daromad,  

ming so`m 

Sotuvdan 

foiz shaklida 

0,5 

1 500  

0,5 

800  

Qat′iy oklad 

0,9 

900  

0,1 

700  

 

Manba: shartli raqamlar 

 

Bunda ikkala ish joyidan olinishi kutiladigan daromad miqdori: 

Birinchi variantda: E(x) = 0,5×1 500 + 0,5 × 800 = 1 150 ming so`m; 

Ikkinchi variantda: E(x) = 0,9× 900 + 0,1 × 700 = 880 ming so`m. 

Ikkala ish joyi uchun ham  mumkin bo`lgan natijalarning o`zgaruvchanligi har 

xil. Ushbu o`zgaruvchanlikka ko`ra tavakkalchilikni tahlil qilish va uning katta yoki 

kichikligi  to`g`risida  gapirish  mumkin.  Bunday  mezonga  ko`ra,  haqiqiy  natija  bilan 

kutiladigan  natija  o`rtasidagi  farq  (u  musbat  yoki  manfiy  bo`lishidan  qat′iy  nazar) 

qancha  katta  bo`lsa,  bunday  chetlanish  shuncha  katta  tavakkalchilik  bilan  bog`liq 

ekanligidan darak beradi.  

Amaliyotda  chetlanishni  o`lchash  uchun  bir-biridan  farq  qiladigan  ikkita 

mezon  ishlatiladi.  Birinchisi,  dispersiya  bo`lib,  u  haqiqiy  natijadan  kutiladigan 

natijani ayrilganining o`rtacha o`lchovi miqdori kvadratiga teng, ya′ni:  









n

i

i

i

x

E

x

1

2

2

)]

(

[





 

Bu  yerda: 

2



-dispersiya; 

i



  -  i-natijaning  ehtimoli; 

i

x

-  mumkin  bo`lgan 

natija;

)

(x

E

- kutiladigan natija. 

Bizning misolimizda: 









2

2

2

2

1

1

2

)

(

)

(

x

E

x

x

E

x















. 

Ushbu formuladan foydalanib quyidagi jadvalda ikkita daromad manbai uchun 

haqiqiy natijalarning kutiladigan natijlardan chetlanishini topamiz (8.2-jadval). 

---

 

8.2- Jadval