8-mavzu. Ishlab chiqarish korxonasining ratsional tashkiliy struktrasini shaklllantirish Reja

2.5 Ishlab chiqarish muddati va uning tarkibiy qismlari
Ishlab chiqarish sikli va xizmat ko’rsatish muddati. Ishlab chiqarishni samarali tashkil etishning muim omillaridan biri sarflanadigan vatni isartirish hisoblanadi. Mahsulot (xizmat)larni isa muddatlarda ishlab chiqarishni ta`minlash ishlab chiqarishga sarflanadigan xarajatlarni pasayishiga olib keladi.
Ishlab chiqarish uzunligi ishlab chiqarish sikli deb yuritilib, xomashyo materiallarni ishlab chiqarish jarayoniga kiritishdan tayyor mahsulot bo’lib chiishigacha sarflangan kalendar vatni o’z ichiga oladi.
Ishlab chiqarish sikli tarkibiga uyidagi elementlardan tashkil topadi:

• 
  tayyorgarlik va yakunlovchi vat;
  
• 
  texnologik operasiyalar vati;
  
• 
  tabiiy jarayonlar vati;
  
• 
  nazorat operasiyalari;
  
• 
  transport, yuklash-tushurish vati;
  
• 
  operasiyalar orasidagi kutish vati ya`ni turli sabalarga ko’ra (ishlov berishning partiyali xarakteri, ish o’rinlari unumdorligining turlicha ekanligi va .k.).
  
• 
  korxona ish tartibi bilan boli uzlishlar (tanaffuslar vati).
  

Yuoridagi olatdan kelib chiib ishlab chiqarish sikli davomiyligi uyidagicha anilanadi.
Ti/ch = ∑Tt-ya + ∑Ttyex + ∑Ttab + ∑Tya + ∑Tyu-t + ∑Took + ∑Tkt + ∑Ttr
Ishlab chiqarish sikli tarkibiga kiruvchi elyementlar ichida mehnat siimi bo’yicha katta salmoli texnologik jarayonlar vatni tashkil etadi.
Xizmat ko’rsatish muddati turli xarakterdagi xizmatlarni bajarishga sarflangan vatdir. Xizmat ko’rsatish muddati ishlab chiqarish vatiga nisbatan kengro bo’lib, bevosita xizmat ko’rsatish vatini am o’z ichiga oladi.
Demak, xizmat ko’rsatish muddatiga kiritilgan vatni 2 qismga ajratish mumkin:

1. 
   Xizmat ko’rsatish vati.
   
2. 
   Xizmatlarni ishlab chiqarish vati.
   

Xizmat ko’rsatish vati tarkibiga abul ilinayotgan buyurtma bilan tanishish, buyurtmachi bilan muloot, buyurtmani rasmiylashtirish (narxini hisoblash, kvitansiya yozib berish), bajarilgan ishni nazorat ilish, buyurtmani aytarib berish kabilar kiritiladi.
Xizmat ko’rsatishning progressiv ya`ni ilor shakllarini o’llanganda xizmat ko’rsatish vati tarkibiga yuoridagilardan tashari buyurtmani abul ilishi uchun sarflangan vat am kiritiladi. Xizmat ko’rsatish vati strukturasini uyidagicha ifodalash mumkin: