8-mavzu. Ishlab chiqarish korxonasining ratsional tashkiliy struktrasini shaklllantirish Reja

Txk = T + Tich + Tb , bu yerda:
T - buyurtmani abul ilish vati;
T_ich - ishlab chiqarish jarayoni uzunligi (ishlab chiqarish sikli) sohati, kun;
T_b - buyurtmani aytarib berish vati, sohat, kun.
Buyurtma telyefon, pochta orali berilganda xizmat ko’rsatish muddati uyidagiga teng:
T_xk = T_k + T + T_ich + T_b ,
T_k - xizmatga buyurtmani abul ilishni kutish vati.
Buyurtmani abul ilish vati buyurtma bilan tanishish, buyurtmachi bilan muloot va buyurtmani rasmiyatlashtirishga sarflangan vatga yiindiga teng bo’ladi:
T_kk = T_tan + T_m + T_r .
Buyurtmani aytarib berish jarayoni davomiyligi bajarilgan ishni tekshirishga, sifatini nazorat ilishga, buyurtmani aytarib berishga sarflangan vatdan tashkil topadi.
Operasiyalarning turli harakatining ishlab chiqarish sikliga ta`siri.
Texnologik jarayonlar davomiyligini hisoblash aloida detal uchun detallar partiyasi va mahsulot uchun turlichadir.
Partiyadagi detallar (mahsulotlar)ni bir operasiyada ishlovdan o’tish vati ya`ni operasiya sikli (T_op) uyidagiga teng. T_op = n t_dona / s (min) bu yerda:
n - detallar partiyasi midori, dona; t_dona - operasiya uchun donaviy vat (min); s - operasiyani bir vatda bajarayotgan ish o’rinlari soni, dona.
Bir nechta operasiyalardan tashkil topgan texnologik jarayonlarni bajarish vati esa mehnat buyumlarini bir operasiyadan ikkinchisiga uzatish usuliga boli bo’ladi.
Ishlab chiqarishda mehnat buyumlarining uch xil harakat turi kuzatiladi:
1. Ketma-ket. 2. Parallel. 3. Parallel, ketma-ket.
Ketma-ket harakat turida mehnat buyumlari ar bir operasiyadan partiyalab to’liicha o’tadi, ya`ni bunda ar anday keyingi operasiya o’zidan oldingi operasiyadan partiyadagi barcha buyumlar (detallar) ishlovdan o’tib bo’lgandan keyingina boshlanadi. Bunda ishlab chiqarish siklining texnologik qismining uzunligi uyidagi formuladan anilanadi: Tteg k/k = t1. n + t2. n + t3. n + ....... + tm. n = ∑m tdona . n
i=1
yoki Ttyex k/k = n∑m1 tdonaC 
bu yerda: t<sub>dona</sub> - operasiyani bajarishga sarflangan vat; min; m - jarayondagi operasiyalar soni; n - partiyadagi detallar soni (dona).
Masalan: 20 dona detaldan iborat partiya ishlov berish jarayonida 4 ta operasiyadan o’tadi. Operasiyalar davomiyligi uyidagicha: t<sub>1</sub> = 0,5 min, t<sub>2</sub> = 2 min, t<sub>3</sub> = 1 min, t<sub>4 =</sub> 3 min. Operasiyadagi ish o’rinlari soni mos ravishda: s<sub>1</sub> = 1, s<sub>2</sub> = 1, s<sub>3</sub> = 1, s<sub>4</sub> = 2.
Transport partiyasi midori R=5 dona. Detallarning ketma-ket harakat turida texnologik sikl davomiyligi uyidagiga teng bo’ladi.
Ttyex k/k = 20  0 51, + 22 + +11 23 = 20 . 5 = 100 min.
Barcha operasiyalar bo’yicha detallar partiyasi harakati vati tanaffuslar vatini e`tiborga olmaydi, shu sababdan ushbu vat ishlab chiqarish sikli aiiy davomiyligidan ar doim isa bo’ladi.
Ushbu olatda texnologik sikl uzunligi partiya midori va barcha operasiyalar mehnat siimiga to’ri proporsionaldir.
Operasiyalarning ketma-ket harakat turini uncha katta bo’lmagan partiyalar va mehnat siimi kichik bo’lgan mahsulotlar uchun o’llash maqsadga muvofidir. Shu sababdan ketma-ket harakat turi yakka tartibli, kichik seriyali ishlab chiqarishda keng taralgan. Ketma-ket harakat turi - sodda harakat turi bo’lib hisoblanib, ar bir ish o’rnida uzluksiz ishni tashkil etishni ta`minlaydi. Lekin shu bilan birga ushbu harakat turi eng uzun hisoblanadi va bunga detallarni keyingi operasiyani kutish vatlarining kattaligi sabab bo’ladi. Bizning misolimizda birinchi operasiyada birinchi detalga ishlov berilguniga adar ikkinchi, uchinchi va to’rtinchi, ikkinchi detalga ishlov berilguncha birinchi, uchinchi, to’rtinchi detallar bekor turadi. Demak, ishlov berilayotgan ar bir detalning 1-operasiyada turish vati 1operasiya vatini ishlov berilayotgan detallarga ko’paytmasiga teng.
Barcha operasiyalarda turli vati uyidagiga teng bo’ladi:
m t_tur = ∑t₁(n-1) + t₂(n-1) + t₃(n-1) + t_m t_dona(n-1) Misolimizda barcha detallarning turli vati: (0,5 2 1 1,5)(20 - 5) = 75 min
yoki ishlab chiqarish siklining 75% ga teng bo’ladi.
Mehnat buyumlarining parallel harakat turida operasiyalar o’zaro shunday moslashtiriladiki, bunda ar bir detal keyingi operasiyaga partiyadagi bosha detallarga ishlov berilishini kutmay uzatiladi. Ishlab chiqarish sikli texnologik qismining davomiyligi uyidagi formuladan anilanadi.
m
Ttyex par = ∑ tdona (n-1) tdona o’z ,
i=1 yoki
m
Ttyex par = R∑ (tdona/s) (n - r) (tdona/s)o’z ,
1
(t_dona/s)_o’z - vat uzun operasiyani bajarish davomiyligi.
Yuoridagi misolni parallel harakat turi uchun o’llasak, texnologik sikli uyidagiga teng bo’ladi: