8-mavzu. Mеnеjеr faоliyatini tashkil etish

xar uchala rahbarlik turi o‘rtasida mutanosiblik mavjud bo‘lib aniq sharoitlarda birining salmog‘i oshishi bilan boshqasining salmog‘i kamayadi.
4. Rahbarlik fazilatlari to‘g‘risidagi Gippokrat fikrlari: “Sangviniklar”, “Flegmatiklar”, “Xoleriklar”, “Melanxoliklar”.Rahbarga quyiladigan talablar.

Fazilat-bu ijobiy xislat, yaxshi sifat yoki xususiyatdir. Kishilarda fazilatlarning turlicha bo‘lishi hamda har xil xulq- atvorlar insonning badanida aylanib yuradigan suyuq moddalarga ko‘p jihatdan bog‘liq ekanligi tajribada kuzatilgan.

qadimgi tibbiyotning yirik namoyondasi Gippokrat inson badanida qon asosii o‘rinni shig‘ol etsa, bunday odam harakatchan, engil bo‘ladi, taasurotlarning almashinishiga tez ko‘nikib keta qoladi, o‘z atrofida sodir bo‘layotgan voqealarga darhol va ishtiyoq bilan aralashadi, degan fikri bejiz emas.
Mana shu xil kishilarni Gippokrat Singviniklar (xushchaqchaq kishilar) deb atagan. Bu lotincha “singvinis” ya’ni “qon” degan so‘zdan kelib chiqqan.
Singviniklar tuyg‘u (jo‘shqin) xususiyatlari bilan ajralib turadi. Ular:

yangi kishilar bilan tez til topishadigan; bir ish turidan ikkinchi ish turiga tezda ko‘niqadigan; bir turda bajariladigan ishlarni yoqtirmaidigan; yangi sharoitga osonlik bilan o‘rganadigan; xushchaqchaq; harakatlari shiddatli; nutqi tez; kelajakka ishonch bilan qaraydigan; so‘zini aniq va ma’noli qilib, imo ishoralar bilan gapradigan kishilardir.

Singviniklar ish jarayonida kechgan ko‘ngilsiz hodisalarni tezda esdan chiqarib yuboradilar. Ular o‘z kuchi hamda qobiliyatlariga ortiqcha baho berish xususiyatiga egadirlar.
Rahbarlar ularning ishini salbiy baholashdan ko‘ra ularga nisbatan qattiq qo‘l va talabchan bo‘lsalar ijobiy natijaga erishish mumkin.
Singviniklar yuqori lavozimga intiladigan kishilar bo‘ladilar.
Agar kishi tanasida shillik hukmron o‘rin tutsa, unday kishilar og‘ir, tepsa tebransmas, kayfiyatlari va intilishlari ancha barqaror, voqealar va hayot taasurotlariga loqayd qaraydigan bo‘ladilar. Bunday xil kishilar flegmatiklar deb atalgan. qadimgi yunonlar shilliqlarni “Flegma” deyishgan.

Flegmatiklar: ta’sirchanligi sust bo‘ladi; bir turdagi ishdan ikkinchi turdagi ishga sekinlik bilan ko‘chadilar; faolliklari kam; yangi sharoitda qiyinchilik bilan moslashadilar; harakatlari va nutqlari sust; ko‘ngilsiz hodisa yuz berganda osoyishtaliklarini buzmaydilar; sabr-toqatli chidamli bo‘lib, so‘zlaganda xotirjam, o‘zga shaxslar bilan hayajonlanmay gapiradilar.

Flegmatiklar chidamliligi, matonati, o‘zini tuta bilishi bilan ajralib turadi.
Gippokratning fikricha, agar kishi tanasida za’faron safro ustun tursa, bunday kishi tezkor, qa’tiy-harakatchan bo‘ladi. Bu toifa kishilarni Gippokrat xoleriklar (qoni qiziq kishilar) deb atagan. qadimgi yunonchada safroni “xoley” deyishgan.
Xoleriklar – ko‘tarinki ruhda ishlay oladigan, qarshiliklarni enga oladigan kishilar bo‘lib, ularning ishlash zavqi kayfiyatining bo‘zilishi bilanoq tez o‘zgarishi mumkin. Ular serjahl, o‘zini yaxshi ko‘radigan, tez gapiradigan odamlar bo‘lib, ular boshqalardan gapining ohangi o‘zgaruvchanligi bilan ajralib turadilar. Xoleriklarning vazminlik darajasi xuddi singviniklarnikidek bo‘ladi. Rahbar va boshqa kishilarga nisbatan o‘zini to‘g‘ri tutadi.
Nihoyat, Gippokrat yana bir tur kishilarni ajratadiki, bundaylarning ahvoli, ruhiyati bir xilda turmaydi. Ular yomon kayfiyatga ko‘proq moyil bo‘ladilar, arzir-arzimas narsalardan qattiq kuyunaveradilar. Bunday kishilarni ulug‘ shifokor melanxoliklar deb atagan. qadimgi yunonchada “melanxolik” so‘zi “qora safro” degan ma’noni bildirgin.

Melanxoliklar: