8-Mavzu: qon va qon aylanish tizimlarining yosh xususiyati va gigienasi yurak qon tomir va nafas olish sistemasining yosh xususiyatlari va gigiyenasi

8-Mavzu:

QON VA QON AYLANISH TIZIMLARINING YOSH XUSUSIYATI VA GIGIENASI YURAK - QON TOMIR VA NAFAS OLISH SISTEMASINING YOSH XUSUSIYATLARI VA GIGIYENASI

Reja:

1. 
   Qonning ahamyati.
   
2. 
   Qonning tarkibi, vazifalari va yosh xususiyatlari.
   
3. 
   Qon aylanish sistemasining ahamiyati.
   
4. 
   Yurakning funktsiyalari va yosh xususiyatlari.
   
5. 
   Puls va qon bosimi, ularning yosh xususiyatlari.
   
6. 
   Nafas olishning ahamiyati.
   
7. 
   Nafas sistemasining vazifasi.
   
8. 
   O’pkaning tiriklik sigimi. O’pka ventelyatsiyasi, uning yoshga, jismoniy mashqqa bogliqligi.
   
9. 
   Muskul ishi vaqtida nafas olish.
   
10. 
    Nafas gigiyenasi.
    

Tayanch tushunchalar: Qon, limfa, eritrotsit, leykotsit, trombotsit, qon deposi, muhit, vorsinka", plazma, gemoglabin, SOE, immunitet, O`pka, gazlar almashinuvi, hiqildoq, traxeya, bronxlar, al'violla, ventilyatsiya.
8.1.Ma’ruza mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi

Vaqti – 2 soat	Talabalar soni 30-90 nafar
O‘quv mashg‘ulotining shakli	Axborot, vizual ma’ruza
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi:	Qon va qon aylanish tizimi haqidagi bilimlarni chuqurlashtirish, qon va qon aylanish tizimlarining yosh xususiyatlari haqida to‘lik tasavvur hosil qilish.
Pedagogik vazifalar: -Qon aylanish mohiyatini ochib berish. - Qonning vazifalari, axamiyati haqida ma’lumot berish. - Qon va yosh xususiyatlarini ochib berish. - Qon va qon aylanish tizimining gigienasi haqida ma’lumot berish.	O‘quv faoliyatining natijalari: Talabalar : - Qonning ahamiyatini yoritib beradilar. - Qon va qon aylanish tizimining esh xususiyatlarini o‘rganadi. - Qon va qon aylanish gigienasi haqida bilimga ega bo‘ladi.
O‘qitish uslubi va texnikasi	Ma’ruza, muammoli holatlarni echish, blits-so‘rov, klaster.
O‘qitish vositalari	Proektor, doska, bor.
O‘qitish shakli	Umum jamoa
O‘qitish sharoitlari	Proektor va kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.

8.2. Ma’ruza mashg‘ulotining texnologik kartasi

Bosqichlar vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchining	talabaning
1-bosqich Kirish (15 min)	1.1.Mavzu, maksadi, mavzuning xal kilinishi kerak bulgan muammolari va ukuv mashgulotidan kutilaetgan natijalar ma’lum kilinadi. 1.2. Reja beriladi.	Eshitadilar, yozib oladilar 1.2. E’tibor beradilar. YOzib oladilar.
2-bosqich Asosiy (50 min )	2.1. Talabaning dastlabki bilimini tekshirish maksadida blits – so‘rov o‘tkaziladi: 1. Qonning ahamiyati nimadan iborat? 2. Qonning tarkibi nimalardan iborat? 3. Qon aylanish tizimi kanday kismlardan iborat. 2.2. Qon aylanish tizimining rasmlari kursatiladi.	2.1. Savollarga birin- ketin javob beradilar, o‘ylaydi va yozib oladilar. 2.2. YOzib oladilar, rasmni o‘rganadilar.
3-bosqich YAkuniy (15 min)	Mavzu bo‘yicha yakun yasaydi. Talabalar e’tiborini asosiy masalalarga qaratadi: “Qonning axamiyati” jumlasiga klaster tuzishni vazifa qilib beradi va tekshiradi	“Qonning axamiyati” jumlasiga klaster tuzadi.

1-ilova

Vizual materiallar

Matnli taqdimot.

Qon va limfa suyukligi organizmning ichki muhitini tashkil qilib, qonning

tarkibiy qismi kuyidagilardan iborat:

1. 
   Qonning shaklli elementlari.
   
2. 
   Qon plazmasi.
   

Qonning shaklli elementlariga kuyidagilar kiradi: eritrotsitlar (kizil qon tanachalari), leykotsitlar ( oq qon tanachalari), trombotsitlar (kon plastinkalari).
2-ilova
Qon aylanish tizimining umumiy kurinishi



4-ilova

Matinli prezentatsiyalar

1-slayd
Kon va kon aylanish tizimining esh
Xususiyatlari.
Bolalarda:
- Qon aylanish va nafas tizimining xususiyati.
1. Qon aylanish tizimi ulchamlari kichik.
2. YUrak urish soni tez: (1 yoshda minutiga 130 marta, 7 eshda minutiga 110 marta, 12 eshda minutiga 90 marta, 18 eshda minutiga 80 marta, kattalarda minutiga 66-72 marta.
-Nafas olish tez va yuzaki.
-nafas olish soni 1-2 eshda 35-40 marta minutiga, 4-6 eshda minutiga 23 – 26 marta, yukori maktab eshida minutiga 18-20 marta.

2-slayd
Qon va nafas tizimi gigienasi.

1. 
   Kun tartibiga rioya kilish.
   
2. 
   Akliy va jismoniy mehnatni me’erlash.
   
3. 
   Organizmni chiniqtirish.
   
4. 
   Zararli odatlarni oldini olish.
   
5. 
   Psixogigena qoidalariga rioya kilish.
   
6. 
   To‘g‘ri nafas olishni yo‘lga qo‘yish.
   
7. 
   Bolani faslga mos kiyintirish, poyafzalni va kiyimlarni tor bulmasligi, xavo o‘tkazadigan matodan tayerlangan bo‘lishi kerak.
   

“Sinkveyn” ( 5 qator ) texnikasi
Qonni –tavsiflash
Sinkveyn sxemasi

1. 
   Qon
   
2. 
   Qonni tavsiflovchi sifati
   
3. 
   Qonning vazifalari
   
4. 
   Qonning mohiyati to‘g‘risida 4 so‘zdan iborat so‘z birikmasi
   
5. 
   Qonning sinonimi