o‘zidan keyingi bo‘lakka bitishuv yo‘li bilan tobelangan aniqlovchilarga
sifatlovchi aniqlovchi deyiladi. Sifatlovchi aniqlovchi qanday, qanaqa, qancha,
nechanchi, qaysi kabi so‘roqlardan biriga javob bo‘ladi va quyidagi so‘zlar bilan
ifodalanadi:
sifat: Yaxshi fikrlar ham eng yaxshilariga joy bo‘shatib bermog‘i lozim. (V.
Shekspir)-,
son: Shu orada to‘rttacha samosval oldinma-ketin g‘isht to'kib ketdi. (S. Ahmad)',
sifatdosh: Bir yil tut ekkan kishi yuz yil gavhar teradi;
olmosh: Qaysi gulni yoqtirasiz?;
ot: Kumush qishdan, zumrad bahordan, qolishmaydi kuzning ziynati.
ravish: Ko‘p odamlar bundan bexabar edi;
taqlid: Qir tomondan g‘ir-g‘ir shabada esib turibdi.
Predmetning kirn, nima yoki qayerga mansubligi, qarashliligini bildirib, o‘zidan
keyingi bo‘lakka moslashuv yo‘li bilan tobelangan aniqlovchilarga qaratqich
aniqlovchi deyiladi. Qaratqich aniqlovchi ot, olmosh, harakat nomi va otlashgan
so‘zlar bilan ifodalanib, kim ning, nimaning, qayerning kabi so‘roqlardan biriga
javob bo`ladi. Oyimlarning aytishicha, keyinchalik dadamlar ham bu qilmishidan
pushaymon bo‘lganlar. (O.Yoqubov)
U hozir hammaning kallasini g‘ovlatgan shum xabarni hech o‘ylamayapti...
(A.Muxtor)
Izohlovchi-aniqlovchi shaxs va narsani boshqa (turi, mansabi, laqabi, kasbi,
qarindoshligi kabilar) tomoni-dan nomlaydi va ot bilan ifodalanadi: dasturchi-mu-
handis, o ‘qituvchi G ‘ulomov, Xurshid tog‘a.
132-mashq. Yuqorida berilgan nazariy ma’lumotlarni jadval shaklida ifodalang va
taqdimot qilshga tayyorlaning
Aniqlovching
turlari:
1.Sifatlovchi
aniqlovchi-
belgini
bildiradi
2.Qaratqich
aniqlovchi-
qarashlilikni
bildiradi
3.Izohlovchi
Do'stlaringiz bilan baham: |
