8-sinf Sana


Download 436.71 Kb.
bet1/8
Sana22.06.2023
Hajmi436.71 Kb.
#1647241
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
kimyo8 tezis. 20.05



8-sinf

  • Sana : 01.04.2020

Mavzu : Azot guruhchasi elementlari. Azot
O’qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni: .
Azot guruhchasi elementlari



D.J. o’rni

Nomi

Belgisi

Oksidlanish darajalari

1.

7

Azot

N

-3,0,1,2,3,4,5

2.

15

Fosfor

P

-3,0,3,5

3.

33

Mishyak

As

-3,0,3,5

4.

51

Surma

Sb

-3,0,3,4,5

5.

83

Vismut

Bi

-3,0,3,5

Bu elementlarning barchasini tashqi energetik qavatini tugallashi uchun 3 ta elektron yetishmaydi.Shu sabab,3ta elektron biriktirib olib -3 oksidlanish darajasini namoyon qiladi.
Azot-N. Molekulyar formulasi-N2
Tabiatda uchrashi: Havoda erkin holda hajm jihatdan-78%, og’irlik jihatdan -75.5%, NaNO3 - Chili selitrasi tarkibida birikma holida uchraydi.
Olinishi: Laboratoriyada: CuO+2NH3 = 3Cu+3H2O+N2Sanoatda: havoni suyuqlantirib.
Fizik xossasi: Rangsiz, hidsiz, ta’msiz, suvda juda oz eriydi, -210oC suyuqlanish harorati,-196 oC qaynash harorati.
Kimyoviy xossasi: 1)N2 + O2 = 2NO - Q
2) N2 + 3H2 = 2NH3 + Q
3) Litiy bilan odatdagi sharoitda ta’sirlashadi: 6Li+N2=2Li3N
4) 3Mg+N2=Mg3N2 nitridlar-metallarning azot bilan hosil qilgan birikmalari.
Uyga vazifa: 156-159-betlarni o’qih, 159-bet 1-5-savollar
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 02.04.2020

Mavzu : Azotning vodorodli birikmalari
O’qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
NH3-bu ammiak,molekulasi qutbli.
Olinishi: NH4Cl + NaOH= NH3 + H2O + NaCl
2NH4Cl + Ca(OH)2 = 2NH3 + 2H2O + NaCl
Sanoatda: N2 + 3H2 = 2NH3
Fizik xossalari: Rahgsiz,o’tkir hidli; Havodan 1,7 marta yengil; 1 hajm suvda 700 hajm ammiak eriydi.
Kimyoviy xossalari:

  1. NH3+ H2O = NH4OH

  2. NH3+ HCl = NH4Cl

  3. 2NH3 = N2+3H2

  4. 4NH3 + 5O2 = 4NO + 6H2O

  5. 4NH3 + 3O2 = 2N2 + 6H2O

Ammiakning ishlatilishi.

  • Nitrat kislota ishlab chiqarishda

  • Nitratlar olishda

  • Ammoniyli tuzlarni olishda

  • Mineral o’g’itlarni olishda

  • Portlovchi moddalar tayyorlashda

  • Sovutgich apparatini tayyorlashda

Uyga vazifa: 159-163-betlar o’qih, savollarga javob yozish
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 08.04.2020

Mavzu : Nitrat kislota
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni: Molekulyar formulasi-HNO3 azotda 2-d energetik qavatcha yo’q 2s2 energetik qavatchadagi juft elektronlar qo’zg’ala olmaydi shu sababli azot V-valentli bo’la olmaydi ,yuqori valentligi-IV.
Olinishi: XX-asr boshiga qadar shunday olingan: NaNO3 + H2SO4 = NaHSO4 + HNO3
Sanoatda olinishi: 1) 4NH3 +5O2 = 4NO + 6H2O
2) 2NO + O2 = 2NO2
3) 4NO2 + 2H2O + O2 = 4HNO3
Fizik xossalari: Rangsiz, ta’msiz, o’tkir hidli suyuqlik, 1,5 g/sm3, suvda yaxshi eriydi
Kimyoviy xossalari: HNO3 = H+ + NO3-
4HNO3 = 4NO2 + O2 + 2H2O
CuO + 2HNO3 = Cu(NO3)2 + H2O
Fe(OH)3+3HNO3=Fe(NO3)3 + 3H2O
Passiv metallar kons. nitrat kislota bilan ta’sirlashib NO2 gazini, suyultirilgan nitrat kislota bilan NO gazini, juda suyultirilgan kislota bilan NH3 yoki NH4NO3 ni hosil qiladi.
1 mol nitrat kislota va 3 mol xlorid kislota aralashmasi “Zar suvi” deyiladi (HNO3+3HCl)
Au + HNO3 + 3HCl = AuCl3 + NO + 2H2O
Pt+ 4HNO3 + 12HCl = 3PtCl4 + 4NO + 8H2O
Uyga vazifa: 165-167-bet o’qish, yozih170-bet 3-4-masala
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 10.04.2020

Mavzu : Nitrat kislota
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
Ishlatilishi:

  • Mineral o’g’itlarni ishlab chiqarishda

  • Bo’yoqlar olishda

  • Portlovchi moddalar olishda

  • Sum’iy tolalar ishlab chiqarishda

  • Kinoplyonkalar ishlab chiqarishda

  • Dori -darmonlar tayyorlashda

  • Har -xil Nitratlarni ishlab chiqarishda

  • “zar suvi” tayyorlashda

Nitrat kislota tuzlari nitratlar deyiladi NH3 + HNO3 = NH4NO3
Metall nitratlarning parchalanishi quyidagi sxema bo’yicha boradi
MeNO3 ning parchalanishi:

1.

Me Mg dan chapda

MeNO2 + O2

2.

Me Mg bilan Cu oralig’ida

MeO + NO2 + O2

3.

Me Cu dan keyin

Me + NO2 + O2

NH4NO3 =N2O + 2H2O


2NaNO3 + H2SO4 = Na2SO4 + 2HNO3
4HNO3 + Cu = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
Uyga vazifa: 167-169-bet o’qih, reakiyalarni yozish
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 14.04.2020

Mavzu : Fosfor
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
Fosfor V-guruh bosh guruhchada joylashgan. Tashqi elektron pog’onasi …3s23p3 , u 3 va 5 valentli bo’la oladi. 3, 0, +3, +5 oksidlanish darajani namoyon qiladi.
Tabiatda uchrashi: fosforit va apatit tabiiy birikmnasi - Ca3(PO4)2
Olinishi: Ca3(PO4)2 + 5C + 3SiO2 = 3CaSiO3 + 2P + 5CO
Fizik xossalari: Fosforning bir necha xil allotropik shakl ko’rinishi mavjud. Oq P - yorug’lik ,harorat ta’sirida qizil P ga aylanadi. qizil fosfor havosiz joyda oq fosfor bug’larini hosil qiladi.
Kimyoviy xossalari: Oq fosfor faol.
U kislorod,galogen,S,va ayrim metallar bilan ta’sirlashadi.
4P + 5O2 = 2P2O5
2P + 3Cl2 = 2PCl3
2P + 3S = P2S3
2P + 3Ca = Ca3P2
2P + 3H2 = 2PH3

Moddaning tuzilishi

Oq P

Qizil P

Ageregat holati

Kristall

kukunsimon

Rangi

Rangsiz

To’q qizil

Hidi

Sarimsoq hidli

Hidsiz

Suvda erishi

Erimaydi

Erimaydi

CS2 da erishi

Yaxshi eriydi

Erimaydi

Zichligi g/sm3

1,8

2

Suyuq. T

44

Suyuqlanmay oq P ga aylanadi

Shu’lalanishi

Qo’rong’uda shu’lalanadi

Shu’lalanmaydi

Organizmga ta’siri

Zaharli

Zaharsiz

Kristall panjarasi

Molekulali

Atomli



Ishlatilishishi: 6P + 5KClO3 = 5KCl + P2O5 gugurtning yonish jarajoni.
Uyga vazifa: 174-179-bet o’qish, 22-jadval
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 16.04.2020

Mavzu : Azotning kislorodli birikmalari
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
Azot odatdagi sharoitda kislorod bilan ta’sirlashmaydi,uning quyidagi oksidlari mavjud:
N2O, NO, N2O3, NO2, N2O4, N2O5
Azot (II) – oksid - NO
Rangsiz, hidsiz, suvda juda oz eriydi, suyuqlanish harorati - 163.6 oC, qaynash harorati -154.8 oC . Bu oksid chaqmoq chaqqan vaqtda hosil bo’ladi.
N2 + O2 = 2NO
3Cu + 8HNO3 = 3Cu(NO3)2 + 2NO + 4H2O
2NO + O2 = 2NO2
Azot (IV) –oksid - NO2
NO2 - qizg’ish-qo’ng’ir rangli,o’tkir hidli zaharli,bo’g’uvchi gaz. Suvda yaxshi eriydi.
NO2 laboratoriyayada misga konsentrlangan.nitrat kislota ta’sir ettirib olinadi.
Cu + 4HNO3 = Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
2NO2 + H2O = HNO3 + HNO2
Uyga vazifa: 164-165-bet o’qish, 159-bet 1-3-savollar
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 21.04.2020

Mavzu : Nitrat kislota
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:

  • Mineral o’g’itlarni ishlab chiqarishda

  • Bo’yoqlar olishda

  • Portlovchi moddalar olishda

  • Sum’iy tolalar ishlab chiqarishda

  • Kinoplyonkalar ishlab chiqarishda

  • Dori -darmonlar tayyorlashda

  • Har -xil nitratlarni ishlab chiqarishda

  • “Zar suvi” tayyorlashda

Nitrat kislota tuzlari nitratlar deyiladi NH3 + HNO3 = NH4NO3
Metall nitratlarning parchalanishi quyidagi sxema bo’yicha boradi
Uyga vazifa: 165-167-bet o’qish, konspekt yozish
__________________________________________________________________________________

  • Sana : 24.04.2020

Mavzu : Fosforning kilorodli birikmalari
O‘qituvchi: Sevara Xasanova
Mavzu bayoni:
P2O3 – oq, mumsimon zaharli modda.
P2O5 - oq kristall gigroskopik (suvni shimib oluvchi) modda.
4P + 3O2= 2P2O3 (Kislorod kam bo`lsa)
4P + 5O2= 2P2O5 (Kislorod yetarli bo`lsa) (gugurt yonganda P2O5 hosil bo’ladi)
Rangsiz, gigroskopik kristall modda. Suvda juda yaxshi eriydi. 42,3 0C da suyuqlanadi


D igidrofosfatlar – NaH2PO4
Gidrofosfatlar – Na2HPO4
Fosfatlar – Na3PO4



  • K + H3PO4 = … 179-181-betlarni o`qish;


  • Download 436.71 Kb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling