9-laboratoriya ishi mavzu: Termik va kimyoviy-termik ishlangan po’latlarning mikrostruk- turasini tahlili

 
 
Metallarni kizdirishda ularning chuglanish ranglari.
 
 
Ikkinchi tomondan, masalan, evtektoid po’latni austenite xolatidan, sekin 
sovitishda austenitda uglerodning erish qobiliyati kamayishi sababli undan uglerod 
ajralib, sementit xosil bo’ladigan markazlarni yuzaga keltiradi. Austenitlarning 
sovish tezligini rostlashila perlit donlari o’lchamini o’zgartirish mumkin. Tubanda 

---

3 
po’latlarni termik ishlash usullar va ularni qanday bajarish xaqida ma’lumotlar 
keltiriladi. 
Diffuznoy komshatishdan quyma po’lat zagotovkalar kimyoviy tarkibining 
notekisligini tekislash maqsadida foydalaniladi. Buning uchun evtektoidgacha 
bo’lgan po’lat zagotovkalarni As
3 
kritik xaroratdan 200-300°S yuqoriroq 
xaroratgacha qizdirib, shu xaroratda 15 soat saqlanadi, keyin 600°S xaroratgacha 
pech bilan birga, so’ngra xavoda sovitiladi, Zagotovkalarni yuqori xaroratda 
qizdirishda austenite donlaridagi uglerod va boshqa elementlar diffuziyalanib, 
tarkibi deyarli tekislanadi va bunda austenite donlari yiriklashadi. SHu boisdan 
diffusion yumshatishdan keyin donlarni maydalash maqsadida zagotovkalar 
to’layumshatilmogi kerak. 
Qaytakristallanuvchiyumshatish. Sovuqlayin bosim bilan ishlangan po’lat 
zagotovkalarning fizik puxtaligini pasaytirib plastikligini kutarish yo’li bilan ichki 
zo’riqish kuchlanishlardan xoli etish maqsadida bu ishlovdan foydalaniladi. 
Buning uchun po’lat zagotovkalarni 680-700°S xaroratga chaqizdirib, shu 
xaroratda ma’lum vaqt saqlab, keyin pech bilan birga sekin sovitiladi. 
Ichkizo’riqishkuchlanishlarnikamaytirishuchunyumshatish. Shtamplash, 
payvandlash kabi texnologik usullarda olingan buyumlardagi ichki zurikish 
kuchlarni kamaytirish uchun ularni 350-600°S xaroratgacha kizdirib, shu xaroratda 
ma’lum vakt saklab, keyin pech bilan birga sekin sovitiladi.