9 lekciya tema: plastmassalardí alíw usíllarí Joba

Plastmassalardıń kemshiligi olardıń temperaturaǵa shıdamsızlıǵı, elastiklik modulınıń tómenligi, soqqıda jabısqaqlıǵınıń tómenligin hám tozıw qásiyetin kórsetiw múmkin.
Plastmassalar arzanlıǵı hám qásiyetleri boyınsha basqa materiallarǵa salıstırǵanda óndiriste kóp qollanıladı. Házirgi waqıtta islep shıǵarılıp atırǵan materiallardıń 20 payızın plastmassa quraydı. Biraq olar bóleklenbesligi sebepli átirap -ortalıqtı pataslaydı, ósimlikler tamırların azıqlanıwına tosqınlıq etedi hám gidrofobligi ushın organizmge zıyanı bar.
Plastmassalar alınıwı boyınsha úsh gruppaǵa bólinedi:
1. Polimerizatsion
2. Polikondensacion
3. Tábiy polimerlar tiykarında alınatuǵın plastmassalar.
Shtamplawda forma beriwdiń eki usılı bolıp: basım astında batırıw hám basımsız batırıw usılları bolıp tabıladı.
Basım menen batırıwda buyım forması matrisa menen puansonning jumıs betleriniń formasına yamasa matrisanıń jumıs maydanı formasına baylanıslı. Tek matritsa isletilingende (erkin) basım astındaǵı hawa isletiledi yamasa vakuumnan
paydalanıladı.
Erkin batırıwda forma payda etiw usılı iri buyımlar tayarlawda qollanıladı. Bul usılda hawanıń basımınan hám vakumli pnevmatikalıq usılda paydalanıladı. Bul waqıtta buyım shtamp diywalına súykelmeydi, bul bolsa optikalıq tınıq buyım tayarlawǵa qolaylıq jaratadı.
Preslew. Plastmassalardı preslew degende ádetde olardı jabıq kameralarda basım astında tásir etip islew túsiniledi.
Preslew ápiwayı hám quyma preslewge bólinedi. Ápiwayı preslewde preslenetuǵın plastmassa eki qattı dene arasında preslenedi, quyma preslewde bolsa plastmassa arnawlı quyma dene (forma) járdeminde preslenedi. Házirgi waqıtqa, qásiyetleri hár qıyı plastmassalar, rezina buyımlar, sonday-aq, júdá puxta konstrukciyalıq plastmassalar, yarım ótkizgishler, plastmassalar turmısta keń paydalanıladı.
Bul materiallar, kóplegen jaǵdaylarda qımbat turatuǵın metallar ornında qllanılmaqta. Bunnan tısqarı, texnika rawajlanıwı sanaatqa plastmassalardıń engiziliwine tikkeley baylanıslı.
Kóbinese, plastmassalar bir neshe elementten ibarat boladı. Mısalı, olar quramına baylanısıwshı hám toltırıwshı elementler, plastifikatorlar, boyawlar hám basqalar kiredi.
Plastmassadan xojalıq, satıwshılıq hám materiallıq tovarlar islep shıǵarıladı.
Xojalıq tovarları qollanılıwı hár qıylı maqsetlerde isletiledi. Fenoplastlardan azıq-awqat ushın isletiletuǵın ıdıslar islep shıǵarıw qadaǵan etiledi. Olardan ajralıp shıǵatuǵın fenol hám formaldegid insannıń nerv sistemasına zıyanlı tásir etedi. Biraq plastmassalardan tek suwıq halında qollanılatuǵın azıq-awqat ushın isletiletuǵın ıdıslardı islep shıǵarıwǵa ruxsat berilgen. Poliamidlerden ıssılıqta ajralıp shıǵatuǵın kaprolaktan nevroz keselligine jolıqtırıwshı hám bawır iskerligine zıyanlı tásir kórsetiwi múmkin.
Polistirol ıssılıqta nerv tamırlarına zıyanlı tásir etetuǵın stirol ajıratıp shıǵaradı. Azıq-awqat buyımları ushın qollanılatuǵın plastmassalardıń sertifikatı bolıwı kerek.
Rezinalar. Házirgi zaman texnikasında joqarı elastiklikke iye bolǵan materiallar júdá úlken áhmiyetke iye. Bunday materiallardan sırtqı kúsh tásirin jumsatıwshı qurallar (amortizatorlar) hám terbelisti kemeytiwshi yamasa jutıwshı ásbap hám apparat (dempfer) lar jasaladı.
Bunnan tısqarı, olardan biriktiriwshi qurallar tayarlawda, úskenelerdi sırtqı ortalıq tásirinen saqlawda da paydalanıladı. Joqarı elastiklik materiallarǵa tábiyiy hám sintetikalıq polimerlerdi mısal etip kórsetiw múmkin.
Bunday materiallar, júdá joqarı qaytımlı deformatsiyaga iye boladı. Házirgi zaman mashinasazlıǵında rezinadan tayarlanǵan qurallar júdá keń qollanıladı. Bulardan eń áhmiyetlisi avtomobil shinalari, hár túrlı bekkemlewshi qurallar, amortizatorlar, háreket jetkeriwshı qurallar, shlanglar hám taǵı basqalar.
Rezinalardan úskene hám apparatlardı sırtqı ortalıqtan qorǵawda, elektr ımlarınıń sırtın oraw (kabellar tayarlaw) de paydalanıladı.