9 lekciya tema: plastmassalardí alíw usíllarí Joba

Tolıqtırıwshılar hám plastifikatorlar.
Tolıqtırıwshılar. Tolıqtırıwshılar quramı boyınsha organikalıq hám anorganikalıq
tolıqtırıwshılarǵa, strukturası boyınsha talshıqlı hám danalı (geyde untaq)
tolıqtırıwshılarga bólinedi. Plastmassalar óndiriste tolıqtırıwshılar retinde organikalıq tolıqtırıwshılardan - aǵash untaǵı, aǵash cellyulozası, aǵash shponi (juqa taxtalar), paxta, sintetikalıq gezleme; anorganikalıq tolıqtırıwshılardan - asbest talshıǵı hám toqıması, shıyshe talshıǵı, shıyshe tolshıǵınan toqılǵan material, qısqa talshıqlı asbest (untaq toltırǵısh retinde), kaolin, kvars untaǵı, hák hám basqalar isletiledi.
Plastmassalar quramına kiretuǵın tolıqtırıwshılar olardıń ózgesheliklerin jaqsılaydı, bunnan tısqarı, salıstırmalı arzan bolǵanı ushın buyımlardı arzanlastıradı.
Organikalıq tolıqtırıwshılar polimerlerdi jaqsı sińiredi. Talshıqlı tolıqtırıwshılar buyımlardıń úziliwdegi hám iyiliwdegi bekkemligin asıradı. Anorganikalıq untaq tolıqtırıwshılar buyımlardıń suwǵa hám ıssıǵa shıdamlılıǵın hám qattılıǵın asıradı, olardıń gewekliligin hám gidroskopikligin kemeytedi.
Termoplastikalıq smolalarǵa qosılatuǵın plastifikatorlar olardıń jumsaw
temperaturasın tómenletedi, bul olardı qálipke keltiriwdi ańsatlashtiradi.
Plastifikatorlar retinde hámmeden kóbirek joqarı temperaturada qaynawshı kishi molekulyar suyıqlıqlar: quramalı efirler, xlorlanǵan uglevodorodlar hám basqalar isletiledi. Polimerler plastifikatorlardı sińirip bógedi, bunda plastifikatordıń molekulyarlıq qatlamları shınjırlı makromolekulalar átirapında jaylasıp, olar arasındaǵı baylanıslardı kúshsizleydi. Polimerdiń jumsaw temperaturasınıń páseyiwi onıń kristallanıwına, yaǵnıy qızdırılǵanda kristallıq halınan jabısqaq –aǵıwshı hám suwıtılǵanda kristallanıw jaǵdayına ótiwine sebep boladı.