9-ma’ruza asosiy va yordamchi lahimlarda kon bosimining sodir bo‘lishi reja

 
 N.M. Simbarevich uslubi. Oldingi uslubga qaraganda, bu uslub ma’lum 
tuzilishga ega bo‘lgan qatlamli massivni xisoblash imkonini beradi. Stvol 
mustaxkamlagichiga ta’sir etuvchi bosim xar bir qatlamda aniqlanadi va bu uslubda 
tog‘ jinsining ichki ishqlanish burchagining o‘rtacha qiymati emas balki xarbir 
qatlamnig o‘z qiymati olinadi. SHunday qilib siljuvchi tog‘ jinslar xajmi xarbir 
qatlamda sodir bo‘ladi va ular o‘z xajmiga monand ravishda yuqori qatlam jinslari 
kuchi ta’siri ostida bo‘ladi. 
Stvol mustaxkamlagichiga ta’sir etuvchi kuch: 






)
2
4
(
)
.....
(
2
2
2
1
1
k
n
n
tg
h
h
h
P





(4) 
bunda 
n






.....
2
1
– qatlam tog‘ jinslari xajm og‘irligi; 
n
h
h
h
,....
,
2
1
- qatlam balandligi. 
Agar stvol kesib o‘tuvchi qatlam tog‘ jinslari massivi tuzilishida mustaxkam
jinslar uchrasa. unda yuqori mustaxkam qatlamdan past qatlamga (va barcha uning 
ostidagi qatlamlarga) ta’sir etuvchi kuchni inobatga olmaslik mumkin. 
A.P. 
Maksimov 
uslubi. 
Bu uslubda ham tog‘ jinsi massivi 
M.M.Protodyakonov va P.M. Simbarevich uslubiga o‘xshash, sochiluvchan muxit 
deb qaraladi, lekin xisoblashda tog‘ jinsi mustaxkamligini ifodalovchi tuyuluvchi 
qiymat emas balki kuchlanishning to‘g‘ri chiziqli egilishining katta doirasini 
ifodalovchi, tog‘ jinsining xaqiqiy mustaxkamlik qiymati inobatga olinadi. (Mor 
krugi) 
Xisoblash formulasi quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi. 




sin
1
cos
2
)
sin
1
(




H
P
(5) 
Ifoda (5) dan ko‘rinib turibdiki, mustaxkamlangan stvol yon devorlari tog‘ 
jinsi, o‘zaro tortilib turishi hisobiga ma’lum chuqurlikgacha ustivor bo‘ladi va 
mustaxkamlagichga ta’sir etayotgan kuch 0 ga teng bo‘ladi ya’ni
0
)
sin
1
(
sin
2



P
h
ycT


